Zoran Sulejmanov i Dejan Sulejmanov - Kricicnoprocesno pravo (p.568)

postapkata po privatna tu`ba nema nikakvi ovlastuvawa da intervenira
ili da posreduva, ne mo`e da se pojavi kako pomaga~ na privatniot
tu`itel nitu so negova soglasnost, nitu po negovo povikuvawe,
pa duri ni vo slu~aite koga toa bi mo`elo da bide vo javen interes. Na
toj na~in dosledno e sprovedena oddelenosta na privatnata tu`ba od
javnoto obvinenie.
2. Krivi~nite dela mo`at da bidat storeni kako na {teta na
fizi~ki, taka i na {teta na pravni lica. Toga{ koga o{teteniot e fizi~ko
lice, ovlasten tu`itel za poveduvawe na goneweto sekoga{ e
o{teteniot so privatna tu`ba. Toga{ pak, koga o{teteniot e pravno
lice, toa ne mo`e da bide privaten tu`itel, osven ako toa so zakon ne
e izre~no opredeleno. Vo takvi slu~ai krivi~nite dela se gonat po
predlog, 141 a ne po privatna tu`ba i kako ovlasten tu`itel se javuva javniot
obvinitel. 142 Privatnata tu`ba se podnesuva do nadle`niot sud,
a predlogot za gonewe do nadle`niot obvinitel (~l. 49 st. 1 ZKP).
3. Pravniot osnov na privatnata tu`ba e vo maloto zna~ewe na
krivi~noto delo (krivi~ni dela od oblasta na tn. bagatelen kriminalitet),
143 vo uslovenosta na krivi~noto delo so subjektivnoto ~uvstvo
na povredeniot ili o{teteniot (~estopati zaradi srodni~ki ili drug
blizok odnos so storitelot), a najpove}e vo faktot deka goneweto za
141
Krivi~ite dela koi spored KZ se gonat po predlog se predvideni
so: ~l. 172; 173; 174; 239 st. 1, 3 i 4; 186 st. 1, 2 i 3; 187 st. 1 i 3; 240; 244 st. 1 i 2;
250 st. 1 i 2; 251 st. 1; 253 st. 1; 274-a; 286 st. 1 i 292 st. 2 i 3.
142
Inkriminaciite za ~ie gonewe e potreben predlog od o{tetenoto
lice se dela koi se gonat po slu`bena dol`nost. Kako sporeden procesen subjekt
o{tetenoto lice nastapuva kaj krivi~nite dela {to se gonat po slu`bena
dol`nost, kade {to ovlasten tu`itel i stranka e dr`avniot organ, javniot
obvinitel. Kaj ovie inkriminacii imame situacija eden subjekt, vo slu~ajot
javniot obvinitel, da bide stranka vo procesot i da go vr{i krivi~noto gonewe
na o{teteniot kako sporeden subjekt vr{ej}i ja ulogata na pomaga~ na
javniot obvinitel vo goneweto. Stojanov, I. op. cit. str. 54.
143
Iako krivi~nite dela za koi se goni po privatna tu`ba ~esto se narekuvaat
"bagatelen kriminalitet," op{testveno neprifatlivo bi bilo toj
kriminalitet da se tretira kako siten i nezna~itelen, vo smisla predmetite
od toj vid da se re{avaat so pomala ekspeditivnost vo postapkata i kvalitetot
na rabotata vo pogled na utvrduvaweto na fakti~kata sostojba, pravnata
ocena na predmetot, izrekuvaweto na adekvatna krivi~na sankcija i sl, za{to
treba da se ima predvid deka tie krivi~ni dela koi vo najgolem del se javuvaat
pred sudovite se od takva priroda {to so niv neposredno se povreduvaat osnovnite
prava na gra|anite, vo prv red ustavnoto pravo na ~est i telesen integritet.
O{tetenite gra|ani ~estopati mnogu te{ko go do`ivuvaat takvite
napadi na svojata li~nost i od sudot opravdano baraat adekvatna za{tita.
Prodanovi}, ^. O{te}enik u postupanju organa otkrivanja i gonenja za krivi~na dela
koja se gone po privatnoj tu`bi, Na{a zakonitost, Zagreb, 1985/5-6, str. 584.
167