Zoran Sulejmanov i Dejan Sulejmanov - Kricicnoprocesno pravo (p.568)

2. Nadle`nost spored mestoto na `iveewe ili prestojuvawe na
obvinetiot (forum domicilii ili forum residentiae). So ogled na toa {to
ovoj vid nadle`nost na sudot e zasnovan vrz okolnostite na `iveali{teto,
odnosno prestojuvali{teto na obvinetiot, i ovde vo prv red
e va`no da se utvrdat tie okolnosti. @iveali{teto prestavuva mesto
na postojano `iveewe na edno lice, odnosno mesto vo koe toa se naselilo
i ima namera postojano da `ivee, a prestojuvali{te e mestoto vo
koe liceto samo povremeno se zadr`uva. Ovoj vid nadle`nost se odreduva
koga ne e poznato mestoto na izvr{uvaweto na krivi~noto delo
ili ako toa mesto e nadvor od teritorijata na Republika Makedonija.
Toga{ e nadle`en sudot na ~ie podra~je obvinetiot ima `iveali{te
ili prestojuvali{te (~l. 26. st. 1 ZKP).
Utvrdenata nadle`nost spored ovoj kriterium ne se menuva bez
ogled na toa {to po zapo~nuvaweto na krivi~nata postapka se doznalo
za mestoto na izvr{uvaweto na krivi~noto delo (~l. 26. st. 2 ZKP)
3. Nadle`nost spored mestoto na fa}awe na obvinetiot ili
mestoto kade {to obvinetiot samiot se prijavil (forum deprehensionis).
Osnovot za opredeluvawe na ovoj vid nadle`nost na sudot e mestoto na
fa}aweto na storitelot, se rabira dokolku ne e poznato nitu mestoto
na izvr{uvawe na krivi~noto delo, nitu `iveali{teto, odnosno
prestojuvali{teto na obvinetiot, ili pak dokolku se raboti za
situacii koga site ovie okolnosti se pomesteni nadvor od granicite
na Republika Makedonija. Pritoa e zna~ajno deka vo smisla na ovaa
nadle`nost so poimot na fa}awe na storitelot na krivi~noto delo e
izedna~ena i okolnosta na negovoto samoprijavuvawe (~l. 26 st. 3
ZKP).
146
3.2. Vonredna mesna nadle`nost
1. Nadle`nost spored prvenstvo (forum praeventionis). Ovde se
raboti za slu~ai koga mesno nadle`en e sudot koj prv ja zapo~nal krivi~nata
postapka za konkretniot krivi~en predmet.
Do primena na ovaa nadle`nost doa|a koga krivi~noto delo e
izvr{eno ili obideno: 1 0 na razni podra~ja, 2 0 na granicite na razni
podra~ja, ili 3. e neizvesno na koe podra~je e obideno ili izvr{eno.
1 0 Soglasno navedenite odredbi od ~l. 31 KZ, koga dejstvieto na
krivi~noto delo e prezemeno na teritorijata na eden sud, a posledicata
na deloto nastanala na teritorijata na drug sud, za krivi~niot
predmet se nadle`ni i dvata suda. Problemot koj od tie dva suda }e
ostane mesno nadl`en se re{ava vo zavisnost od toa koj od niv prv ja
zapo~nal postapkata.
2 0 Vo slu~aite koga krivi~noto delo e izvr{eno ili obideno na
podra~ja na pove}e sudovi ili na granicata na tie podra~ja, nadle`en e
onoj od tie sudovi {to po barawe od ovlasteniot tu`itel prv ja zapo-
~nal postapkata, a ako postapkata sî u{te ne e zapo~nata - sudot do koj