Zoran Sulejmanov i Dejan Sulejmanov - Kricicnoprocesno pravo (p.568)

viot branitel. Isra`niot sudija koj gi vr{i istra`nite dejstvija e
dol`en da prezeme merki so ~ija pomo{ }e gi izvesti strankite za pretstojnite
istra`ni dejstvija i na toj na~in }e im ovozmo`i da go ostvarat
svoeto pravo na prisustvo. Koga strankite prisustvuvaat na ovie
dejstvija, tie imaat i pravo na aktivno u~estvo vo nivnoto izveduvawe.
Treba da se spomne i toa deka ovlasteniot tu`itel i branitelot mo-
`at da prisustvuvaat i na pretres na dom.
Vo prethodnata krivi~na postapka na~eloto na kontradiktornost
doa|a do izraz taka {to strankite raspravaat na na~in {to usno
ili pismeno gi iznesuvaat svoite tvrdewa ili {to u~estvuvaat na ro-
~i{tata, kako i vo izveduvaweto na istra`nite dejstvija.
Na~eloto na kontradiktornost doa|a do celosen izraz na glavniot
pretres. Na glavniot pretres strankite usno i neposredno gi
iznesuvaat svoite tvredewa so koi gi potkrepuvaat nivnite barawa
kako i onie so koi gi negiraat navodite na sprotivnata stranka. Seto
toa e od nesomneno zna~ewe za utvrtduvawe na vistinata.
3. Sumarno zemeno, ova na~elo se sostoi vo pru`awe mo`nost na
sekoja stranka vo tekot na postapkata da gi iznese sopstvenite stavovi
za pra{awata {to se predmet na raspravata i, po pravilo, vo neposredna
diskusija da se izjasni za stavovite na sprotivnata stranka, da stavi
predlozi za re{avawe na spornite pra{awa i zaradi za{tita na
svoite prava. 62
VI. NA^ELO NA USMENOST
Na~eloto na usnenost, {to e prifateno vo na{eto krivi~noprocesno
zakonodavstvo, pretstavuva podloga na presudata. So ogled na
toa {to sudot ja zasnova presudata samo na fakti i dokazi {to se izneseni
na glavniot pretres (~l. 339 ZKP), te`i{teto na primenata na
na~eloto na usnenosta e pomesteno na glavnata rasprava i raspravata
pred vtorostepeniot sud. Glavnata rasprava e uredena kako usmena postapka,
za{to na toj na~in najdosledno se obezbeduva sproveduvaweto na
javnosta i kontradiktornosta na raspravata.
Usmenata rasprava zapo~nuva so otvoraweto na glavniot pretres.
Usmenosta e prisutna kaj ~itaweto na obvinitelniot akt ili
privatnata tu`ba (~l. 308 st. 1 ZKP), kaj ispituvaweto na obvinetiot,
svedocite, ve{tacite, kaj ~iteweto na ispravite i govorot na strankite.
Pretsedatelot na sovetot glasno mu go ka`uva na zapisni~arot toa
{to treba da se vnese vo zapisnikot, a strankite na ist na~in stavat
prigovori na zapisnikot, za {to strankite zadol`itelno dobivaat
primerok od zapisnikot i mo`at da stavaat zabele{ki vo pogled na sodr`inata
i da baraat ispravki (~l. 75 st. 3, 301 i 302 ZKP). Spored svojata
priroda usmenosta na subjektite im ovozmo`uva vo me|usebnoto
62
Vasiljevi}, T. op. cit. str. 115.
85