Zoran Sulejmanov i Dejan Sulejmanov - Kricicnoprocesno pravo (p.568)

na o{teteniot. Imeno, o{teteniot so imotnopravnoto barawe naj~esto
se upatuva na parnica iako postoele mo`nosti postavenoto imotnopravno
pobaruvawe vo celost ili delumno da se raspravi vo krivi-
~nata postapka i toa bez nejzino zna~itelno odolgovlekuvawe. Vo na-
{ata sudska praktika se mo{ne ~esti i slu~aite sudot da go upati
o{teteniot na parnica i koga vo krivi~nata postapka bile utvrdeni
site fakti {to se potrebni za donesuvawe na meritorna odluka po baraweto.
Zgora na toa, ima primeri i za toa sudot da ne donese nikakva
odluka za imotnopravnoto barawe na o{teteniot. 171 Pri~inite za toa
naj~esto se pomesteni vo nenaklonetosta ili neznaeweto na krivi~niot
sudija da re{ava gra|anskopravni problemi (naj~esto, nepoznavawe
na odredbite na obligacionoto pravo za nadomest na nematerijalna
{teta) smetaj}i deka toa ne e negova do`nost, ili koga kon niv ~uvstvuva
odbojnost, osobeno toga{ koga tie se te{ki. Vo takvi slu~ai
na sudijata mu e mnogu polesno o{teteniot so negovoto imotnopravno
pobaruvawe da go upati na gra|anska parnica. Posledicite od toa se: a)
naru{uvawe na ugledot na sudot, b) slabeewe na preventivnata uloga
na krivi~noto pravosudstvo, zatoa {to so uskratuvaweto na satisfakcijata
na o{teteniot preku dosuduvaweto na imotnopravnoto pobaruvawe
vo krivi~nata postapka se pojavuva opasnosta od negovi protivpravni
reakcii pa i vr{ewe na krivi~ni dela sprema storitelot i
drugi lica, v) namaluvawe na efikasnosta na postapkata i sl.
1.2. Procesna polo`ba i prava na o{teteniot vo krivi~nata postapka
O{teteniot ima opredelena procesna polo`ba i prava vo krivi~nata
postapka so samoto toa {to od krivi~noto delo pretrpel odredena
{teta. Od negovata zainteresiranost za ostvaruvaweto na o{tetnoto
barawe, vsu{nost i proizleguvaat negovite prava:
1 0 Vo tekot na istragata da uka`uva na site fakti i da predlaga
dokazi {to pridonesuvaat za utvrduvawe na krivi~noto delo i krivi-
~nata odgovornost na storitelot i i utvrduvaweto na negovoto imotnopravno
barawe (~l. 55 st. 1 ZKP).
2 0 Me|u pravata na o{teteniot vo tekot na istragata e pomest-
171
Vo praktikata, vo redica slu~ai e zabele`ano deka o{tetenite
nitu na glavniot pretres ne go prijavuvaat svoeto imotnopravno pobaruvawe,
od ednostavna pri~ina {to za toa nikoj ni{to ne gi pra{uva. Natamu, o{tetenite
koi imaat polnomo{nik ~esto izjavuvaat deka svoeto imotnopravno
pobaruvawe }e go ostvarat vo parnica, a prisutni se i slu~ai i pokraj izre~no
predvidenata dol`nost, vo krivi~nata postapka sudot da gi ispituva i
utvrduva faktite koi se odnesuvaat na imotnopravnoto pobaruvawe na o{teteniot
samo vo onie slu~ai koga tie pretstavuvaat obele`je na krivi~noto
delo ili objektiven uslov na inkriminacija. Vidi: Bejatovi}, S. O{te~eni u
krivi~nom postupku i pretstoje}e izmene ZKP, JRKKP, Beogtrad, 1989/4, str. 144.
189