Zoran Sulejmanov i Dejan Sulejmanov - Kricicnoprocesno pravo (p.568)

G l a v a IV
KRIVI^NOPROCESNI NA^ELA
Krivi~noprocesnite na~ela (principi, pravila, maksimi) se
osnovni pravni postavki koi sodr`inski pretstavuvaat rakovodni
idei, a akciono osnovni pravni barawa na eden sistem na krivi~na postapka.
39 Ovie principi ~ij{to broj ne e strogo opredelen i sekoga{
se vo soglasnost so op{tite na~ela na pravniot sistem, slu`at kako
osnova na vrz koja se gradi sovremeniot sistem na krivi~nata postapka.
40 Me|utoa, vedna{ treba da se istakne deka tie na~ela ne se od
apsoluten karakter. Poradi kolizijata na oddelni vrednosti, kako i
so ogled na ambivalentnosta na oddelni pravnotehni~ki sredstva vo
odnos na tie vrednosti, zakonodavecot pomalku ili pove}e otstapuva
od oddelni na~ela, so cel sekoja od vrednostite za{titeni so niv da se
ostvari vo taa mera vo koja zakonodavecot toa go smeta za potrebno. 41
I. NA^ELO NA AKUZATORNOST
1. Na~eloto na akuzatornost (optu`no na~elo ili na~elo na
obvinuvawe) zna~i deka krivi~nata postapka mo`e da se pokrene i
vodi samo toga{ koga postoi barawe od ovlasten tu`itel koj e dominus
litis (gospodar na sporot). So ova na~elo se obezbeduva poveduvaweto na
krivi~nata postapka i nejzinoto traewe do kone~noto re{avawe na
krivi~niot predmet. Principot e izrazen so maksimata nemo iudex sine
actore (nikoj ne mo`e da bide sudija bez postoewe na tu`itel, {to }e
re~e - nema postapka bez obvinenie). Ottamu celokupnata postapka
39
Vidi: Dimitrijevi}, D. op. cit. str. 38. "Na~elata mo`at da se opredelat
kako op{ti pravila do koi preku sinteza na oddelni procesni propisi doa|a
procesnata teorija. Celta na sozdavaweto na tie op{ti pravila e sistematizacija
koja treba da ovozmo`i pogolema preglednost i ottamu podobro razbirawe
na procesnite pravila." Zlatari} - Dama{ka, op. cit. str. 169.
40
Osnovnite principi na krivi~nata postapka imaat karakter na
op{ti, rakovodni pravila poradi toa {to: a) ja opredeluvaat kako formata,
taka i sodr`inata na krivi~nata postapka, b) nao|aat svoja konkretizacija i
natamo{na razrabotka vo niza drugi procesni normi, i v) slu`at kako osnova
za razbirawe na su{tinata na krivi~nata postapka i kako regulator na nejzinata
pravilna primena vo praktikata. Marina, P. op. cit. str. 77.
41
Josipovi}, I. Izuzeci od na~ela tra`enja materijalne istine u krivi~nom procesnom
pravu SFRJ, Na{a zakonitost, Zagreb, 1983/6, str. 54.
67