Zoran Sulejmanov i Dejan Sulejmanov - Kricicnoprocesno pravo (p.568)

j{irokata smisla pod toj zbor razbirame fakt za koj pretpostavuvame
deka e vistinit i za koj smetame deka treba da poslu`i kako pri~ina
da veruvame vo postoeweto ili nepostoeweto na nekoj drug fakt. I natamu,
sekoja odluka {to se zasnova na dokaz vo sebe go sodr`i zaklu-
~uvaweto - vrz osnova na toa {to postoi nekoj fakt, zaklu~uvam deka
postoi drug fakt. Faktot so koj se doka`uva, Bentam go narekuva "dokazen
fakt," a faktot {to se doka`uva "glaven fakt." 187
Najblisku do vistinata e deka dokaz vo krivi~nata postapka
pretstavuva izvor na soznanie za faktite koi se utvrduvaat vo postapkata,
so koi se koristi organot koj gi utvrduva faktite, a koj izvor na
soznanie se sostoi vo izvestuvawe za faktite {to na organot koj gi
utvrduva mu gi dava lice koe so sopstveno zabele`uvawe soznalo za
odnosniot fakt (obvinetiot, svedokot, ve{takot, avtorot na isprava),
ili fakt od porane{na tehni~ka snimka (fotografija, mafnetofonska
snimka itn.) {to mu e stavena na raspolagawe na organot koj gi
utvrduva faktite.
Upotrebata na dokazite vo krivi~nata postapka zaradi utvrduvawe
na faktite se narekuva doka`uvawe. 188 Ili poinaku, faktite {to
ve}e se utvrdeni i od koi se izveduva zaklu~ok za nivnoto postoewe, se
narekuvaat dokazi (dokazni osnovi), a proveruvaweto na vistinitosta
na navodite na strankite i utvrduvaweto na vistinitosta na drugite
dokazi za pravno relevantnite fakti se narekuva doka`uvawe.
Doka`uvaweto pretstavuva dejnost na sudot so ~ija pomo{ treba da se
utvrdi vistinitosta na navodite na strankite zaradi dobivawe na fakti~ka
podloga za sudskata odluka. 189
5. Predmet na doka`uvawe e zbirot na faktite koi vo krivi-
~nata postapka se utvrduvaat so doka`uvawe. Faktite vo krivi~nata
postapka se utvrduvaat so pomo{ na dokazi (probatio) i ottamu pretstavuvaat
predmet na doka`uvawe (thema probandi). Va`no e pritoa da se
naglasi deka faktot ne mo`e da bide nevistinit, za{to toa bi bilo contradictio
in adjecto (pridavawe na eden poim na svojstva {to toj nikoga{
ne mo`e da gi ima: na primer, suva voda ili trkalezena kocka). Nevistinito
mo`e da bide samo fakti~koto tvrdewe (tvrdeweto za faktot).
187 Bentam, J. TraitÕ des preuves judiciares, tome premier, Paris, 1823, str.
16. Navedeno spodred Bayer, V. op. cit. kniga druga, str. 20
188
Bajer, V. Jugoslovensko krivi~no procesno pravo, knjiga druga, Informator,
Zagreb, 1978, str. 15-16.
189
Fakti~kata situacija ja utvrduva samo sudot (sudskiot organ) koj ja
donesuva odlukata i taa fakti~ka sostojba e sodr`ana edinstveno vo negovata
odluka." Grubi{a, M. [to zna~i u procesnopravnom smislu utvrditi ~injeni~no stanje
(~injenice) tko ga utvr|uje u krivi~nom postupku, Na{a zakonitost, Zagreb, 1982/6,
str. 100 i 101.
221