Zoran Sulejmanov i Dejan Sulejmanov - Kricicnoprocesno pravo (p.568)

{to se zasnova na ova na~elo se narekuva optu`na postapka i dokolku
nema obvinenie, sudot ne postapuva po slu`bena dol`nost - ne procedat
iudex ex officio.
Soglasno ova na~elo samo ovlasteniot tu`itel (lat. accusator) e
nositel na obvinenieto, taka {to ne mo`e da se slu~i sekoj gra|anin
da obvinuva, so {to samite gra|ani se za{titeni od samovolni obvinenija.
Ovlasteniot tu`itel e subjekt koj vo krivi~nata postapka ima
svojstvo na procesna stranka koja go inicira krivi~noto gonewe protiv
storitelite na krivi~ni dela i koja gi prezema site procesni dejstvija
naso~eni kon utvrduvawe na postoewe na krivi~no delo i krivi~na
odgovornost na storitelot. 42
Od druga strana, na sekoj gra|anin mu e ovozmo`eno po pat na
krivi~na prijava da dade povod za podigawe obvinenie od strana na
ovlasteniot tu`itel, a voedno sekoj e dol`en da prijavi krivi~no
delo za koe se goni po slu`bena dol`nost osven vo so zakon propi{ani
slu~ai vo koi neprijavuvaweto na krivi~no delo pretstavuva krivi~no
delo (~l. 140 i 141 ZKP). Na toj na~in gra|anite mo`at i treba da
vlijaat na krivi~noto gonewe, no samo na ovlasteniot tu`itel mu pripa|a
taa funkcija. Ovlasten tu`itel za krivi~nite dela koi se gonat
po slu`bena dol`nost e javniot obvinitel, a vo negovo otsustvo -
o{teteniot kako supsidijaren tu`itel, dodeka za krivi~ni dela koi se
gonat po privatna tu`ba ovlasten tu`itel e o{teteniot kako privaten
tu`itel.
2. Spored navedenoto, kako ovlasteni tu`iteli vo na{eto krivi~no
procesno zakonodavstvo mo`at da se pojavat:
1 0 Javniot obvinitel - za krivi~ni dela {to se gonat po slu`bena
dol`nost (~l. 16 st. 2 ZKP) so barawe za gonewe (obvinitelen akt
ili obvinitelen predlog)
Javniot obvinitel e dr`aven organ komu mu e doverena funkcijata
na gonewe vo krivi~nata postapka za krivi~ni dela koi se gonat
po slu`bena dol`nost (gonewe po slu`bena dol`nost), {to zna~i bez
volja na liceto koe e o{teteno so krivi~noto delo. Ako postojat dokazi
deka e storeno krivi~no delo koe se goni po slu`bena dol`nost, javniot
obvinitel e dol`en da go prezeme goneweto (na~elo na legalitet
vo goneweto).
Za odreden broj krivi~ni dela javnito obvinitel kako ovlasten
tu`itel ima pravo da prezeme gonewe samo ako vo taa smisla e staven
predlog od o{teteniot (gonewe po predlog).
Najposle, za odredeni krivi~ni dela javniot obvinitel go poveduva
goneweto samo po prethodno odobrenie od nekoj dr`aven organ
(gonewe po odobrenie).
2 0 O{teteniot (supsidijaren tu`itel) - koga javniot obvinitel
najde deka nema mesto za poveduvawe ili prodolo`uvawe na krivi~na
42
Marina, P. op. cit. str. 148.
68