Zoran Sulejmanov i Dejan Sulejmanov - Kricicnoprocesno pravo (p.568)

vi~no delo. Pritoa, vo zavisnost od fazata vo koja se nao|a krivi~nata
postapka, liceto protiv koe se vodi istraga ili protiv koe e podignat
obvinitelen akt, obvinitelen predlog ili privatna tu`ba se narekuva
osomni~en, obvinet ili osuden. Osomni~en e lice protiv koe se vodi
predistra`na postapka. Obvinetiot e lice protiv koe se vodi istraga
ili protiv koe e podignat obvinitelen akt, obvinitelen predlog ili
privatna tu`ba. Osudeniot e lice za koe so pravosilna presuda e utvrdeno
deka e krivi~no odgovorno za opredeleno krivi~no delo (~l. 139
al. 1-3 ZKP). Za sekoj od ovie nazivi, so ogled na fazata vo koja se
nao|a krivi~nata postapka, se vrzuvaat odredeni prava koi gi ima liceto
vo postapkata. Me|utoa, bez ogled na ovie nazivi, vo ovoj trud sekade
}e go upotrebuvame samo poimot obvinet, od ednostavna pri~ina
{to istiot naj~esto se sre}ava vo praktikata.
Obvineto lice (obvinet) pretstavuva op{t naziv za lice protiv
koe mo`e da se vodi krivi~na postapka. Protiv odredeno lice
mo`e da se vodi krivi~na postapka dokolku se ispolneti odredeni uslovi.
Taka, dokolku obvineto e fizi~ko, a ne i pravno lice, toa lice ne
smee da bide izzemeno od jurisdikcijata na na{ite sudski organi (na
primer lice so diplomatski imunitet). Najposle toa lice mora da
bidi procesno sposobno. Procesno nesposobni se onie lica koi ne navr{ile
14 godini kako i lica koi po izvr{uvaweto na krivi~noto
delo zabolele od du{evna bolest. 145 Protiv ovie lica krivi~nata postapka
ne smee da zapo~ne, a ako za takva procesna pre~ka se doznae podocna,
krivi~nata postapka mora da zapre. Zna~ajno e i toa deka postapkata
se zapira ako fizi~koto lice umre vo tekot na istata.
170
1.2. Procesna polo`ba i prava na obvinetiot
1. Obvinetiot ima svojstvo na krivi~noprocesen subjekt i krivi~noprocesna
stranka od momentot na nejzinoto zapo~nuvawe i soglasno
toa brojni prava. Pokraj ve}e navedenite, me|u pova`nite prava na
obvinetiot vo postapkata treba da se istaknat:
1 0 Liceto obvineto za krivi~no delo ima pravo na pravi~no i
javno sudewe, vo razumen rok, pred nadle`en, nezavisen i nepristrasen
sud, ustanoven so zakon (~l. 4. st. 1 ZKP). Za pova`nite procesni
dejstvija na sudot i javniot obvinitel vo ZKP se propi{ani instruktivni
rokovi so merki koi treba da go obezbedat nivnoto odr`uvawe.
Taka istra`niot sudija treba da ja zavr{i istragata vo rok od 90 dena
(~l. 168 st. 1 ZKP), pretsedatelot na sovetot e dol`en da go zaka`e
glavniot pretres najdocna 30 dena od priemot na obvinenieto vo sudot
145
Protiv storitelite koi krivi~noto delo go izvr{ile vo nepresmetliva
sostojba se vodi posebna krivi~na postapka za primena na odredeni
merki na bezbednost.