Zoran Sulejmanov i Dejan Sulejmanov - Kricicnoprocesno pravo (p.568)

2 0 So zamolnicata za pravna pomo{ mo`e da se bara i slobodno
doa|awe na svedoci ili ve{taci pred pravosudnite organi na dr`avata
molitel, kako i predavawe na lica li{eni od sloboda poradi soslu{uvawe.
Vo prviot slu~aj, koga e potrebno nekoe lice da dade iskaz vo
svojstvo na svedok ili ve{tak pred sudot na dr`avata molitel, negovoto
prisustvo se obezbeduva so pokana koja ne smee da sodr`i zakana
od prisilno sproveduvawe. Organite na zamolenata dr`ava, isto taka,
ne mo`at da go prisilat povikanoto lice da se otpovika na pokanata i
da otpatuva vo zamolenata dr`ava. So drugi zborovi, na baraweto na
dr`avata molitel, mo`e da mu se izleze vo presret edinstveno pod
uslov, liceto koe treba da se soslu{a vo svojstvo na svedok ili ve{tak
da ja dalo svojata soglasnost na toa barawe. Natamu e zna~ajno deka
slobodnoto doa|awe na svedokot ili ve{takot ne smee da ima negativni
posledici vrz nego. Toa zna~i, ako liceto dobrovolno otpatuva vo
dr`avata molitel, ne mo`e krivi~no da se goni za deloto vo vrska so
koe e povikano da svedo~i ili da ve{ta~i, ne mo`e da se pritvori ili
da se podlo`i na nekoe drugo ograni~uvawe na li~nata sloboda, nitu
sprema nego mo`e da se izvr{i nekoja porano izre~ena kazna, ako vo
opredelen rok po soslu{uvaweto ja napu{ti dr`avata. Nakratko,
liceto u`iva specifi~en krivi~nopraven imunitet koj vo teorijata
se narekuva salvus conductus (sloboden premin). Me|utoa, toj imunitet
prestanuva ako liceto po sopstvena volja ne ja napu{ti dr`avata molitel
vo rokovi koi vo bilateralnite dogovori se opredeleni vo
razli~no traewe. 373
Vo vtoriot slu~aj stanuva zbor za privremeno predavawe na
lica li{eni od sloboda. 374 Toga{ koga iskazot na nekoe lice koe e li-
{eno od sloboda vo zamolenata zemja, e potreben pred sudot na dr`avata
molitel, toa lice, isklu~ivo so negova soglasnost, mo`e privremeno
da í se predade poradi svedo~ewe ili soo~uvawe. Takvoto predavawe
me|utoa ne pretstavuva ekstradicija, za{to zamolenata dr`ava
na liceto mu garantira salvus conductus i dol`na e da go vrati vo zamolenata
dr`ava vo rok {to taa dr`ava go opredelila. Ovoj oblik na
pravna pomo{, Evropskata konvencija za me|unarodna krivi~nopravna
pomo{ iscrpno go regulira vo ~l. 11.
3 0 Prisustvuvawe na dejstvijata na pravna pomo{ e oblik na
pravna pomo{ od ponov datum. Za prvpat e predviden vo dogovorite na
na{ata dr`ava so Avstrija i SR Germanija a, potoa i so [panija kade
se naveduva deka zainteresiranite pravosudni organi i ostanatite
u~esnici vo postapkata mo`at da prisustvuvaat pri prezemaweto na
dejstvijata na pravna pomo{. Na dejstvijata na pravna pomo{ samo so
373
Taka na primer, ~l 31 st. 2 t. 1 od na{iot dogovor so Slovenija - 15
dena.
374
Prviot me|unaroden dogovor koj go spomnuva ovoj oblik na pravna
pomo{ e dogovorot za ekstradicija me|u Belgija i Holandija od 1843 godina.
522