Zoran Sulejmanov i Dejan Sulejmanov - Kricicnoprocesno pravo (p.568)

se dopu{teni izvesni situacii koga propu{tenite procesni dejstvija
mo`at dopolnitelno da se izvr{at. So ovoj procesen institut, vsu{-
nost se dopu{ta vra}awe vo porane{na sostojba samo za propu{tawe
na rokot za vlo`uvawe na pravniot lek `alba. Institutot e pomesten
vo ~l. 85 ZKP, kade se veli: "Na obvinetiot koj od opravdani pri~ini
}e go propu{ti rokot za izjavuvawe `alba na presuda ili na re{enie
za primena na merki na bezbednost ili na vospitna merka ili za odzemawe
na imotna korist, sudot }e mu dozvoli vra}awe vo porane{nata
sostojba zaradi izjavuvawe `alba ako vo rok od osum dena po prestanuvaweto
na pri~inata poradi koja go propu{til rokot podnese molba za
vra}awe vo porane{nata sostojba i ako istovremeno so molbata predade
i `alba. Po istekot na tri meseci od denot na propu{taweto ne
mo`e da se bara vra}awe vo porane{nata sostojba.
Od navedenata odredba proizleguva deka pravo na vra}awe vo
porane{na sostojba ima samo obvinetiot, a ne i ovlasteniot tu`itel,
{to zna~i deka toa e institut isklu~ivo vo polza na obvinetiot (favor
defensionis).
2. Osnov za vra}awe vo porane{na sostojba. Osnovite za vr}awe
vo porane{na sostojba se vsu{nost opravdanite pri~ini koi se spomnati
vo ~l. 85 ZKP. Me|u takvite pri~ini se:
1 0 Posledici od vi{a sila (vis maior). Toa se elementarni nepogodi
(zemjotres, poplava, prekin na soobra}ajot i sl.) i drugi pri~ini
poradi koi do{lo do prekin na komunikaciite koi ottamu gi nadminuvaat
mo`nostite na obvinetiot da ja vlo`i `albata.
2 0 Pri~ini koi se vo vrska so obvinetiot. Toa se te{ka bolest,
nepodvi`nost i sl. Opravdanosta na ovie, kako i na prethodnite
pri~ini, pretstavuva fakti~ko pra{awe {to vo sekoj konkreten
slu~aj go ceni sudot.
3 0 Pri~ini {to se javuvaat kako gre{ki na sudot i drugi organi.
Takvi se, na primer, pogre{no notiran rok vo pravnata pouka na
presudata vo koj treba da se izjavi `alba.
3. Subjekti na vra}awe vo porane{na sostojba. So ogled na toa
{to restitutio in integrum e institut vo korist na obvinetiot, sosema logi~no
i opravdano e, pokraj nego i negoviot branitel da go ima istoto
pravo, se razbira samo ako i kaj branitelot se steknale opravdani
pri~ini za propu{taweto na prekluzivniot rok.
4. Postapkata za vra}awe vo porane{na sostojba se poveduva so
molba na ovlastenoto lice. Obvinetiot i negoviot branitel koi go
propu{tile rokot, vo molbata gi naveduvaat pri~inite za vra}awe vo
porane{na sostojba i ja dostavuvaat do prvostepeniot sud. So molbata
za vra}awe vo porane{na sostojba se podnesuva i `alba na presudata,
odnosno na re{enieto ~ii rok bil propu{ten, dokolku tie ne bile podneseni.
Taa molba mo`e da se podnese vo rok od osum dena otkako prestanale
pri~inite poradi koi rokot bil propu{ten, no po proetkot na
tri meseci od propu{taweto (apsoluten rok), vra}aweto vo porane-
203