Zoran Sulejmanov i Dejan Sulejmanov - Kricicnoprocesno pravo (p.568)

organi pred zapo~natata krivi~na postapka, i toa vo prv red izvestuvawa
pribaveni od organite na vnatre{ni raboti vo smisla na ~l. 142
ZKP, vo glavnata postapka, dodeka koristeweto e mo`no vo istragata
i postapkata na stavawe pod obvinenie (~l. 79 ZKP).
4. Sosema isklu~itelno postojat i nekoi propisi za toa deka
odredeni fakti mo`at da se doka`at samo so oddelni dokazi (na primer
vo postapkata poradi krivi~noto delo kleveta vistinitosta deka
nekoj storil krivi~no delo mo`e da se doka`e samo so pravosilna
presuda).
238
VI. DOKAZNI TEORII
Soglasno procesnoto zna~ewe na ocenata na dokazite, vo krivi-
~no procesnoto pravo nastanale i dve dokazni teorii. Toa se: teorijata
na legalni (zakonski) dokazi, koja se vrzuva za sistemot na inkvizicionata
(istra`na) krivi~na postapka i teorijata na slobodna ocena
na dokazite, koja se vrzuva za akuzatornata krivi~na postapka.
1. TEORIJA NA LEGALNI DOKAZI
1. Spored teorijata na legalni dokazi ocenata na izvedenite dokazi
i postoeweto na faktite so koi se doka`uvaat se vr{i spored
striktnite pravila propi{ani vo zakonot, vo koj se opredeleni ne
samo kvantitetot, tuku i kvalitetot na dokazite koi treba da se steknat,
za da mo`e da se smeta deka se doka`ani faktite koi se predmet na
doka`uvaweto. Nakratko, zakonot to~no gi opredeluva dokaznite sredstva
koi mo`at da se koristat za utvrduvawe na faktite kako i dokaznata
vrednost na oddelnite dokazi koja sudot mora da ja priznae kako
takva. Od vakvoto u~ewe koe bilo preto~eno vo oddelni zakonodavstva
re~isi se do krajot na XIX vek, aktivnosta na sudijata bila isklu~itelno
svedena na primena na formalnite dokazni pravila i pri ocenata
na dokazite ne smeel da vnesuva kakvi i da e subjektivni kritetriumi.
Nemu vo postapkata ne mu ostanuvalo ni{to drugo osven soglasno
zakonskite odredbi da gi podeli dokazite spored nivnata to~no
utvrdena vrednost i za krivi~niot predmet da donese odluka vrz osnova
na ednostavno sobirawe i odzemawe na dokazite pro i conrta tu`itelot,
odnosno obvinetiot.
2. Cela edna tradicija, koja poteknuva u{te od sredinata na sredniot
vek, a koja golemite stru~waci na renesansata postojano ja razvivaa,
propi{uva{e kakva treba da bide prirodata i vrednosta na dokazite.
Vo XVIII vek, sî u{te postoele diskusii od sledniot vid: vistinski,
neposredni i legitimni dokazi (na primer, svedo~ewe), i posredni,
vrz pretpostavki zasnovani, ve{ta~ki izvedeni dokazi, ili pak
o~igledni dokazi, opse`ni dokazi, necelosni i nezna~itelni dokazi,
odnosno "itni ili nu`ni" dokazi koi ne dopu{taat somnevawe vo vist-