Zoran Sulejmanov i Dejan Sulejmanov - Kricicnoprocesno pravo (p.568)

prethodnoto pravo na obvinetiot, nao|a osnova vo latinskata maksima
nemo contra se edere tenetur - nikoj ne e dol`en da dava (dokazi) protiv
sebe, {to zna~i deka obvinetiot ne mo`e da se prisili na izjasnuvawe
ili na priznanie.
5 0 Na~elo na garantirawe na zadol`itelna odbrana vo odelni
so zakon regulirani slu~ai, kako i oprdeleni prava na obvinetiot:
a) pravo da se anga`ira branitel vo tekot na celata krivi~na
postapka, 148
b) pravo na obvinetiot da bide pou~en za toa deka mo`e da anga-
`ira branitel, 149
v) pravo da ima dovolno vreme za podgotvuvawe na odbranata i
za kontakt so branitelot, 150
g) pravo na zadol`itelen branitel vo opredeleni slu~ai, 151
d) pravo na predlagawe dokazi i prisustvo na procesnite dejstvija,
152 kako i nekoi drugi prava. 153
Na obvinetiot vsu{nost mu e dadeno pravo na materijalna i formalna
odbrana vo tekot na celata postapka. Taka, u{te pri prviot raspit
obvinetiot mora da bide izvesten za deloto za koe se tovari i za
osnovite na obvinenieto, odnosno mora da mu se ovozmo`i da se izjasni
za site fakti i dokazi koi go tovarat i da gi iznese svoite fakti i dokazi
koi mu odat vo korist (~l. 14 st. 2 ZKP).
6 0 Obvinetiot ima {iroki procesni mo`nosti za aktivna uloga
vo postapkata, osobeno za predlagawe dokazi koi sudot gi izveduva na
glavniot pretres. Toj ima i pravo na `alba protiv site odluki koi se
donesuvaat vo tekot na krivi~nata postapka.
7 0 Zna~ajni prava na obvinetiot vo krivi~nata postapka se i
onie koi vo negova korist proizleguvaat od na~elata zabrana na reformatio
in peius (prepraavwe na polo{o) i beneficium cohaesionis (dol`nost
na povisokiot sud, vo slu~aj koga se donesuva odluka so koja se
preprava prvostepenata odluka vo korist na eden od pove}eto obvineti,
istata da se prepravi i vo korist na obvinetite koi ne podnele
`alba).
9 0 Brojnite prava na obvinetiot se dopolneti i so postoeweto
na pravniot lek vonredno ubla`uvawe na kaznata koj mo`e da se izjavi
isklu~ivo vo negova korist, pravoto na nadomest na {teta vo slu~aj na
nezakonito li{uvawe od sloboda ili neopravdana osuda (~l. 13 st. 2 od
148
Vidi: ~l. 14 st. 3 t. 3 MPGPP, ~l. 14 st. 2 t. d) EKZP^ i ~l. 63 ZKP.
149
Vidi. ~l. 14. st. 3 t. d) MPGPP.
150
Vidi. ~l. 14. st. 3 t b) MPGPP.
151
Vidi: ~l. 14 st. 3 t. d) MPGPP.
152
Vidi: ~l. 14 st. 3 t. 1 MPGPP, ~l. 6 st. 2 t. d) EKZP^ i ~l.12 i 14 st.
2 ZKP.
153
Vidi: Zlatari}, B. Ljudska prava i Jugoslovensko krivi~no pravo, Arhiv za
pravna i dru{tvene nauke, Beograd, 1968/4, str. 521-523.
172