Zoran Sulejmanov i Dejan Sulejmanov - Kricicnoprocesno pravo (p.568)

marnite ~uvstva (stravot i nade`ta) i drugite ~uvstva na li~nosta,
kako i od negovite motivi. Pritoa, kaj svedokot vo tekot na procesot
na zadr`uvaweto na zabele`anoto vo svojata svest (pamteweto) za nastanot
ponekoga{ se slu~uvaat tri vida promeni na sodr`inata a) se
uprostuva sodr`inata na zabele`anoto (gubewe na podrobnostite koi
ne im odgovaraat, a ostanatite podrobnosti se spojuvaat vo povrzana,
no so podrobnosti siroma{na celina). b) se vr{i racionalizacija na
soddr`inata, se konstruiraat objasnuvawa za toa {to ne e jasno, a se
zamenuva nepoznatoto i neobi~oto so poznatoto i voobi~aenoto, ili v)
se naglasuvaat odredeni podrobnosti.
3 0 Sposobnosta da go iska`e (reproducira) zabele`anoto koja
isto taka e opredelena od niza faktori, kako na primer, od momentalnata
du{evnata sostojba, elokventnosta, prisustvo na strav ili trema
i sl. Kaj ovoj psiholo{ki proces doa|a do izraz do soop{tuvawe na
neto~nosti i lagi. Imeno, iskazite na svedocite mo`at da bidat to~ni
i neto~ni, vistiniti ili nevistiniti. Neto~ni ili nevistiniti
iskazi mo`at da bidat samo delumno ili vo celost. Tie natamu mo`at
da bidat nesvesno neto~ni ili la`ni (svesno neto~ni), a la`nite iskazi
pak, mo`e da se dadeni so aktvino la`ewe (nevistinito iska`uvawe),
so pasivo la`ewe (premol~uvawe) i so slep iskaz (svedokot ne
znae dali iska`uva vistina ili laga). 218
4 0 Sposobnosta za mislewe preku koe se isprepletuvaat site
tri prethodno navedeni psihi~ki procesi ima tri karakteristiki: a)
operirawe so znaci, b) naso~enost na misleweto i v) sogleduvawe na
odnosite. So drugi zborovi, misleweto e naso~eno kon operirawe so
znaci i simboli so ~ija pomo{ se doa|a do sogleduvawe na odnosite i
vrskite (Rot). Gre{kite vo misleweto mo`at da se slu~at pri davaweto
zna~ewe na nekoi zborovi, pri analizata na kriti~niot nastan, pri
sintezata na prika`uvawe na zbidnuvawata i sl. Isto taka interesot
povrzan so osnovnite ~uvstva (stravot i nade`ta) pridru`eni so odredena
simpatijata ili antipatijata, kako i so razni predrasudi i op{ti
vpe~atoci mo`e i toa kako da vlijae na to~nosta na misleweto na svedokot.
Pokraj toa, iskazot na svedokot e vo zavisnost i od brojni drugi
subjektivni (eti~kiot stav na svedokot, intelektualnata razvienost,
obrazovanieto, socijalnata pripadnost, polot, emocionalnata sostojba
vo smisla na postoewe strasti, i sl) no, i od izminatoto vreme od momentot
na zabel`uvaweto na nastanot do davaweto na iskazot i sl.
Za da se poka`e zna~eweto na site ovie elementi, amerikanskite
kriminalisti se povikuvaat na rezultatite od eksperimentalnata
psihologija, i redica drugi organizirani i seriozno sprovedeni obidi,
koi vo osnova ja potvrduvaat nesigurnosta na zabele`uvaweto i re-
1981/2, str. 216.
218
Vidi: A~imovi}, M. @rtvin iskaz u krivi~nom postupku, JRKKP, Beograd,
252