Zoran Sulejmanov i Dejan Sulejmanov - Kricicnoprocesno pravo (p.568)

luva i mestoto na izvr{uvaweto na podgotvitelnite dejstvija i krivi~noto
delo vo obid: tie se izvr{eni kako vo mestoto kade {to storitelot
rabotel, kako i vo mestoto kade {to spored negovata umisla posledicata
trebalo da nastapi, ili mo`ela da nastapi (~l. 31 st. 2 KZ).
Opredeluvaweto na mesnata nadle`nost vo slu~ai koga krivi-
~noto delo e izvr{eno na doma{en brod ili vozduhoplov zavisi od toa
kade se nao|ale vo momentot na izvr{uvaweto na krivi~noto delo.
Taka, ako krivi~noto delo e storeno na doma{en brod ili na doma{en
vozduhoplov dodeka se nao|a vo doma{no pristani{te, nadle`en e sudot
na ~ie podra~je se nao|a toa pristani{te. Vo drugi slu~ai koga
krivi~noto delo e storeno na doma{en brod ili na doma{en vozduhoplov,
nadle`en e sudot na ~ie podra~je se nao|a mati~noto pristani-
{te na brodot, odnosno na vozduhoplovot ili doma{noto pristani{te
vo koe brodot, odnosno vozduhoplovot prvpat }e se zapre. (~l. 24 ZKP).
Posebno e regulirano i pra{aweto za odreduvawe na mesnata
nadle`nost za krivi~nite dela izvr{eni preku pe~atot. Vo takvi slu-
~ai, nadle`en e sudot na ~ie podra~je spisot e pe~aten. Ako toa mesto
ne e poznato ili spisot e pe~aten vo stranstvo, nadle`en e sudot na
~ie podra~je se rastura pe~ateniot spis (~l. 25 st. 1 ZKP). Ako spored
zakonot odgovara sostavuva~ot na spisot, nadle`en e i sudot na mestoto
vo koe sostavuva~ot ima `iveali{te, ili sudot na mestoto kade
{to se odigral nastanot na koj se odnesuva spisot (~l. 25 st. 2 ZKP).
Navedenite pravila ednakvo va`at i vo slu~i koga spisot ili izjavata
e objavena preku radio ili televizija.
Kaj prodol`enite i kolektivnite krivi~ni dela mesnata nadle`nost
se odreduva taka {to kako mesto na izvr{uvawe se smeta sekoe
mesto na dejstvieto na storitelot i sekoe mesto kade {to nastapila
kakva i da e posledica. Kaj trajnoto krivi~no delo, kako mesto na
izvr{uvawe se smeta sekoe mesto vo koe traela protivpravnata sostojba,
odnosno mesno nadle`en e sekoj sud na ~ija teritorija traela posledicata.
Kaj sou~esni{tvoto kako mesto na izvr{uvawe se smeta mestoto
na dejstvieto i mestoto na posledicata na deloto vo koe se u~estvuva.
124
Od op{toto na~elo deka mesnata nadle`nost vo prv red se odreduva
spored mestoto na izvr{uvawe na krivi~noto delo, odnosno kade
{to toa e obideno, a potoa spored drugite kriteriumi, postoi isklu-
~ok samo toga{ koga se raboti za krivi~no delo za koe se goni po privatna
tu`ba. Imeno, soglasno ~l. 23 st. 2 ZKP, privatnata tu`ba mo`e
da se podnese ne samo do sudot na ~ie podra~je deloto e izvr{eno ili
obideno, tuku i do sudot na ~ie podra~je obvinetiot ima `iveali{te
ili prestojuvali{te. So drugi zborovi, ovde se raboti za sloboden
izbor na privatniot tu`itel na sudot do koj }e ja podnese tu`bata.
124
Vidi: Sulejmanov, Z, Krivi~no pravo, op{t del, str. 76.
145