Zoran Sulejmanov i Dejan Sulejmanov - Kricicnoprocesno pravo (p.568)

G l a v a II
KRIVI^NOPROCESNI STRANKI I U^ESNICI VO
KRIVI^NATA POSTAPKA
I. POIM NA KRIVI^NOPROCESNA STRANKA
1. Ne navleguvaj}i vo teoretskite raspravi koi mo`at samo da
go zamaglat sfa}eweto na ovoj poim, na{iot stav se poklopuva so vladea~koto
stojali{te vo ovaa oblast, spored koe krivi~noprocesni stranki
se ovlasteniot tu`itel i obvinetiot kako pravni subjekti koi
baraat i is~ekuvaat odluka od sudot za krivi~niot predmet. Ottamu za
makedonskata krivi~na postapka mo`e da se ka`e deka se javuva kako
strana~na postapka pred sudot. Ili, poinaku, krivi~nata postapka
spored svojata priroda e spor na strankite pred sudot za krivi~nopravniot
predmet. Toa proizleguva od okolnosta deka spored svojata
priroda taa e optu`no - raspravna krivi~na postapka. Osven toa vo
ZKP izre~no e propi{ano deka ovlasteniot tu`itel i obvinetiot se
stranki vo krivi~nata postapka (~l. 139 alinea 7 ZKP).
Soglasno gorenavedenoto, krivi~noprocesna stranka e procesno
sposoben subjekt koj volevo ja vr{i svojata strane~ka funkcija:
ovlasteniot tu`itel - funkcijata na obvinenie i obvinetiot - funkcijata
na odbrana vo krivi~nata postapka, koja se javuva kako krivi-
~noprocesen odnos na tie stranki so sudot. Interesite na strankite
vo krivi~nata postapka se sprotivstaveni: ovlastenito tu`itel bara
od sudot da donese osuditelna presuda, a obvinetiot da bide osloboden
od obvinenieto.
2. Za zasnovawe na procesno pravniot odnos, strankite mora da
imaat strane~ka sposobnot (legitimatio ad causam). Strana~nata sposobnost
e apstraktna pravna mo`nost da se bide ovlasten tu`itel ili
obvinet vo krivi~nata postapka. Javniot obvnitel, so samoto toa {to
ima takvo zvawe ima strana~na sposobost. Privatniot tu`itel i o{teteniot
kako tu`itel imaat strana~ka sposobnost so ogled na toa {to
se lica na koi zakonot im dal ovlastuvawe da podnesat krivi~na tu`ba.
Strana~nata sposobnost na obinetiot e odredena so podlo`nosta
da mu bidat izre~eni krivi~ni sankcii na sekoe lice so napolnuvaweto
na ~etirinaesetgodi{na vozrast spored odredbite na materijalnoto
krivi~no zakonodavstvo.
3. Mo`no e, me|utoa, ovlasteniot tu`itel ili obvnetiot da
imaat strane~ka sposobnost, no ne i sposobnost za vr{ewe na procesni
dejstvija (legitimatio ad processum). Javniot obvinitel e sekoga{ spo-
155