Zoran Sulejmanov i Dejan Sulejmanov - Kricicnoprocesno pravo (p.568)

kazi i vo drugite obvinitelni akti. Pritoa vo ZKP izre~no e opredeleno
deka obvinenieto mora da sodr`i predlog za dokazite {to treba
da se izvedat na glavniot pretres, so nazna~uvawe na imiwata na
svedocite i ve{tacite, spisite {to treba da se pro~itaat i predmetite
koi slu`at kako dokaz (~l. 254 st. 1 t. 5 ZKP). Sli~na e sostojbata
i so obvinitelniot predlog i privatnata tu`ba (~l. 421 st. 1 ZKP). I
vo natamo{niot tek na postapkata ovlasteniot tu`itel e dole`en vo
posebni podnesoci da mu pru`a dokazi na sudot.
Nakratko za tovarot na predlagaweto na dokazi va`i praviloto
deka vo prv red pa|a na ovlasteniot tru`itel, ottamu {to vo krivi-
~nata postapka se utvrduva vinata na obvinetiot soglasno maksimata:
dokazite gi predlaga onoj koj tvrdi, a ne onoj koj negira (ei incubit probatio
qui dicit, non qui negat). 209
2 0 Nasproti ovlasteniot tu`itel vo krivi~nata postapka stoi
obvinetiot komu na~eloto na kontradiktornost mu ovozmo`uva ne
samo da gi negira tvrdewata na ovlasteniot tu`itel i kriti~ki da se
osvrnuva na niv, tuku i samiot da iznesuva tvrdewa koi se vo interes
na negovata odbrana i vo taa smisla da predla dokazi vo svoja korist.
Ottamu, toga{ koga obvinetiot koristej}i go svoeto pravo na odbrana
ja negira vistinitosta na eden fakt i pritoa tvrdi deka e vistinit nekoj
drug fakt, tovarot na doka`uvaweto vo odnos na tie fakti pa|a i
na obvinetiot. Me|utoa, za razlika od ovlasteniot tu`itel, obvinetiot
ima pravo, no ne i dol`nost da podnesuva dokazi vo krivi~nata postapka.
Na ova mesto e va`no da se objasni i istakne institutot beneficium
novorum (privilegija na novirawe). Benificium novorum pretstavuva
pravo na strankite da iznesuvaat porano neprifateni i novi fakti
i dokazi vo postapkata. Ova pravo strankite mo`at da go iskoristat
vo tekot na prvostepenata krivi~na postapka (~l. 274 st. 2 i 314
st. 2 ZKP), i vo postapkata po pravni lekovi (~l. 353 st. 4, 392 st. 1 t.
439 i 410 st. 3 ZKP). Ovaa ustanova ja opravduva interesot na pravosudstvoto
vo sekoj krivi~en predmet da se dojde do vistinata i da se donese
zakonita odluka. Samoto koristewe na privilegijata se sostoi vo
ednostavno iznesuvawe na neprifatenite, odnosno nivnite fakti i dokazi.
Isklu~ok od toa pretstavuva iznesuvaweto novi fakti i dokazi
vo `albata, kade {to strankata, odnosno ovlastenoto lice, se dol`ni
da gi navedat pri~inite zo{to porano ne bile izneseni prezentiranite
fakti i dokazi (~l. 353 st. 4 ZKP). Pritoa, vo odlu~uvaweto za prifa}aweto
na novite fakti i dokazi sudot, vo krajna linija, se rakovodi
samo od nivnoto zna~ewe za vistinskoto rasvetluvawe i zakonito
re{avawe na krivi~niot predmet.
3 0 Najposle, koga postapkata e stavena vo dvi`ewe sudot se izvlekuva
od negovata pasivna uloga i ima pravo i dol`nost da podnesuva
209
Taka: Marina, P. op. cit. str. 209.
234