06.06.2013 Views

Lezioni di geometria analitica e proiettiva - Autistici

Lezioni di geometria analitica e proiettiva - Autistici

Lezioni di geometria analitica e proiettiva - Autistici

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

^<br />

— 543 —<br />

d' = zZ, me<strong>di</strong>ante la quale il triedro x^y^z assume la posizione Xip^Z<br />

(ciò è possibile perchè z e Z sono ambedue perpen<strong>di</strong>colari ad a;,); final-<br />

mente una rotazione intorno a Z dell'angolo tp = x^X, me<strong>di</strong>ante la quale<br />

l'ultimo triedro viene a coincidere con XYZ (ciò è possibile perchè x^<br />

ed X sono perpen<strong>di</strong>colari a Z). In<strong>di</strong>cando con ix,y,z) (ccj, t/,, z), (x^, j/g, Z),<br />

{X, Y, Z) le coor<strong>di</strong>nate <strong>di</strong> uno stesso punto riferito successivamente alle<br />

teme <strong>di</strong> assi nominati, valgono le formole (es. 1))<br />

X = xi cos(p - tji sencp, y = x^ senqo + y^ cosrp,<br />

Vi — 2/2 cosi* — Z seni*, z = y^ seni* + Z cos-tì-,<br />

xi = X cosV — Y sernp, y2 = X semp -f Y cos^.'<br />

Eliminando a^j, y^, y^ tra queste, si ottengono infine le formole seguenti,<br />

dovute ad Eulero :<br />

x = X (cos cpcosrp — sen (p sen ^U cos d) — Y (cos y sen V + sen cp cos ^p sen i*)<br />

-(- Z sen qp sen i*<br />

y — X (sen (jp cos ^ + cos cp sen ^ cos d) — Y (sen gp sen V — cos ?> cos V cosi*)<br />

— Z cos qo sen ^<br />

2 = X sen V sen 1* 4- Y cos t/< sen-^ -f- Z cos i*.<br />

Queste formole hanno il vantaggio <strong>di</strong> contenere esattamente il numero dei<br />

parametri in<strong>di</strong>pendenti {tre: gp, i* e V, detti angoli <strong>di</strong> Eulero), da cui <strong>di</strong>pende<br />

la posizione del nuovo triedro rispetto all'antico.<br />

6) Siano xyz, XYZ due terne congruenti <strong>di</strong> assi ortogonali, e sia P<br />

un punto qualsiasi avente nei due sistemi le coor<strong>di</strong>nate ix,y,z), (X Y Z)un<br />

movimento, che porti il primo triedro a coincidere col secondo, porta il<br />

punto P in un nuovo punto P' avente, rispetto ai nuovi assi, le coor<strong>di</strong>-<br />

<strong>di</strong>nate {x, y, z). Segue che le formole per la trasformazione delle coor<strong>di</strong>-<br />

nate ortogonali,<br />

x = «1 X + ag Y + ag Z + a, ecc.,<br />

quando il determinante A = [«i/^o/gT vale + 1, possono intei-pretarsi come<br />

relazioni fra la posizione iniziale P(X, Y, Z) e la posizione finale P'(x, t/, z)<br />

<strong>di</strong> uno stesso punto, riferito ad un unico sistema <strong>di</strong> assi X YZ. Le formole<br />

stesse definiscono dunque un movimento nello spazio, in quanto si tien<br />

conto solo della posizione iniziale e finale, facendo astrazione dalle posi-<br />

zioni interme<strong>di</strong>e. In pari:icolare, le formole a), 6), e) dell' es. 1) definiscono<br />

or<strong>di</strong>natamente una traslazione parallela all'asse Z, una rotazione, o un movimento<br />

elicoidale intorno a questo asse; le formole (1) del n." 308 defini-<br />

scono una traslazione rappresentata dal vettore, che ha le componenti<br />

(a, ò, e); le formole (2) del n.° 308 definiscono una rotazione intorno al<br />

punto fisso 0, ecc.<br />

7) Se a; 2/^, X YZ sono due triedri trirettangoli congruenti colla stessa<br />

origine 0, i piani condotti per le bisettrici interne degli angoli ocX, y'Y, zZ,<br />

perpen<strong>di</strong>colarmente ai piani dei rispettivi angoli, passano per una stessa<br />

retta r, tale che rx = rX, ry = rY, 'rz = rZ. Facendo ruotare intorno<br />

ad r, <strong>di</strong> un angolo conveniente, il primo triedro, esso viene a sovrapporsi<br />

al secondo. Di qua, tenuto conto dell' es. precedente, si conclude che « la<br />

rotazione <strong>di</strong> un corpo intorno ad un punto può sempre esser sostituita

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!