zbrodnia i kara.pdf

— Ech, proszę wielebnego! Puste słowa i nic więcej! Przebaczyć! Tak by i dziś było,
gdyby go konie nie stratowały: wróciłby do domu pijany, koszulę ma na sobie brudną,
podartą... położyłby się spać... a ja do świtu prałabym łachmany jego i dzieciaków, a
potem suszyła je za oknem, a o świcie usiadłabym do cerowania — tak spędzam noce! I
co tu mówić o przebaczeniu? Już mu przebaczyłam!
Głęboki, okropny kaszel przerwał jej mowę. Splunęła do chusteczki i pokazała popu,
przyciskając drugą ręką pierś. Chusteczka była pełna krwi...
232
Pop zwiesił głowę i nie powiedział już więcej ani słowa.
Marmieładow leżał w agonii i nie odrywał oczu od twarzy Katarzyny Iwanowny, która
znowu pochyliła się nad nim. Widoczne było, że chce jej coś powiedzieć, nawet próbował
coś wykrztusić, z wysiłkiem poruszając wargami i niewyraźnie bełkocząc, lecz Katarzyna
Iwanowna, domyśliwszy się, że chce ją prosić o przebaczenie, krzyknęła rozkazująco:
— Milcz! Nie trzeba!... Wiem, co chcesz powiedzieć!... Chory umilkł. W tej chwili wzrok
jego, błądzący po pokoju, spoczął na Soni. Nie zauważył jej przedtem, stała w kącie,
ukryta w cieniu.
— Kto to? Kto to? — przemówił nagle ochrypłym, zduszonym głosem, wskazując z
przerażeniem oczami na drzwi, gdzie stała córka, i usiłując się podnieść...
— Leż! Leż! — krzyknęła Katarzyna Iwanowna.
Ale chory z niesłychanym wysiłkiem zdołał się unieść na posłaniu, opierając się na ręce.
Dzikim i nieruchomym wzrokiem patrzył przez chwilę na córkę, nie poznając jej. Nie
widział jej jeszcze ani razu w takim stroju. Nagle poznał ją, uniżoną, przybitą, w krzykliwej
toalecie i zawstydzoną, pokornie oczekującą, aż przyjdzie na nią kolej pożegnać się z
umierającym ojcem. Wyraz nieskończonej męki pojawił się na jego twarzy.
— Soniu! Córko! Przebacz! — krzyknął umierający i wyciągnął ku niej rękę, lecz
straciwszy równowagę, spadł z kanapy i upadł twarzą na podłogę. Wszyscy rzucili się ku
niemu, podnieśli, ułożyli na posłaniu... konał już. Sonia krzyknęła słabo, podbiegła do
ojca, objęła go i zastygła w tym ostatnim uścisku. Zmarł w objęciach córki.
— Dopiął swego — powiedziała Katarzyna Iwanowna, ujrzawszy, że mąż już nie żyje. —
Co ja teraz pocznę? Skąd wezmę na pogrzeb? Czym jutro nakarmię dzieci?
Raskolnikow zbliżył się do Katarzyny Iwanowny.
— Katarzyno Iwanowno — zaczął — w zeszłym tygodniu mąż pani opowiedział mi historię
swego życia i inne... okoliczności. Mówił o pani z najgłębszym szacunkiem. Od tego
233
wieczora, gdym się dowiedział, jak mąż pani kochał swą rodzinę, a zwłaszcza, jak kochał i
szanował panią, od tego czasu staliśmy się przyjaciółmi... Niechże pani pozwoli mi teraz...
okazać ostatnią przysługę... zmarłemu przyjacielowi. Mam tutaj... zdaje się ze
dwadzieścia rubli, i jeżeli to może pani choć trochę pomóc, to... ja... jednym słowem, ja
jeszcze przyjdę, na pewno przyjdę... prawdopodobnie przyjdę nawet jutro... Do widzenia!
Szybko wyszedł z pokoju i zaczął przeciskać się przez tłum zalegający schody; tutaj
niespodziewanie natknął się na Nikodema Fomicza, który dowiedziawszy się o
nieszczęściu, zjawił się osobiście, aby wydać odpowiednie zarządzenia. Nie widzieli się od
owej sceny w cyrkule, lecz Nikodem Fomicz poznał Raskolnikowa.
— O, i pan tutaj? — zapytał.
— Już nie żyje — odpowiedział Raskolnikow. — Był doktor, był pop, wszystko w
porządku. Niech pan nie męczy nieszczęsnej kobiety, ona ma suchoty w ostatnim
stadium. Niech pan doda jej otuchy, jeśli pan może... Przecież pan jest dobrym
człowiekiem, wiem o tym... — dodał z uśmiechem, patrząc mu prosto w oczy.
— Pan jest cały poplamiony krwią — zauważył Nikodem Fomicz, spostrzegłszy przy
świetle latarni kilka ciemnych plam na kamizelce Raskolnikowa.
— Tak, poplamiłem się... cały jestem poplamiony krwią — powiedział Raskolnikow jakimś
dziwnym tonem; potem uśmiechnął się, skinął głową i począł schodzić ze schodów.