zbrodnia i kara.pdf

jej me wyjdzie to na dobre, tylko diabłu na pociecnę . Z-abrała się i poszła, tylko tren za
nią jakby zaszeleścił. Bzdury, co?
— A może pan po prostu kłamie? — odezwał się Raskol-nikow.
— Ja rzadko kłamię — odparł Swidrygajłow w zamyśleniu, jak gdyby nie zauważył
brutalności pytania.
— Czy poprzednio, przedtem, nigdy pan nie widywał duchów?
— No... nie, widziałem raz w życiu, sześć lat temu. Miałem na wsi służącego Filkę. Tylko
co go pochowali, zawołałem, zapominając o tym: „Filka, fajkę!" Wszedł i idzie wprost do
serwantki, w której leżały fajki. Siedzę i myślę: „Chce się zemścić na mnie", bo przed
samą śmiercią porządnie go zwymyślałem. „Jak śmiesz — powiadam — przychodzić do
mnie z taką dziurą na łokciu! Wynoś się, durniu jeden!" Odwrócił się, wyszedł i więcej się
nie zjawił. Marfie Piętrownie nic o tym nie wspominałem. Chciałem początkowo dać na
mszę za jego duszę, ale jakoś wstyd mi było.
— Niech pan idzie do doktora.
— Sam dobrze wiem, że coś mi dolega, ale doprawdy nie wiem co. A właściwie jestem
pięć razy zdrowszy od pana. Nie pytałem pana, czy pan wierzy w ukazywanie się duchów,
czy nie. Pytałem, czy pan wierzy, że duchy istnieją.
— Nie, nigdy nie uwierzę! — z pasją już krzyknął Raskol-nikow.
— Jak się to zwykle mówi? — bąkał Swidrygajłow jakby do siebie, patrząc w bok z
pochyloną głową. — Mówią: „Jesteś chory, więc masz jakieś przywidzenia, to wszystko
tylko majaczenie". Brak tu ścisłej logiki. Zgadzam się, że duchy zjawiają się tylko chorym,
ale to dowodzi jedynie tego, że mogą się zjawiać wyłącznie chorym, a nie tego, że nie
istnieją.
— Ależ nie istnieją! — odparł z rozdrażnieniem Raskol-nikow.
— Nie? Tak pan sądzi? — ciągnął, spoglądając na niego Swidrygajłow. — A jeżeli
spróbujemy rozumować tak (proszę
350
mi pomoc): „Duchy są, że tak powiem, cząstkami, strzępami innych światów, niejako
wstępem do nich. Człowiek zdrowy nie może ich dojrzeć, bo człowiek zdrowy jest
najbardziej przyziemnym człowiekiem, a zatem powinien żyć wyłącznie życiem
doczesnym. Ale kiedy zachoruje, gdy w jego organizmie zostaje naruszony normalny
porządek doczesny, wtedy zaczyna się ujawniać możliwość istnienia innego świata. W
miarę postępu choroby styczność z tym innym światem wzrasta, tak że w chwili śmierci
człowiek po prostu przechodzi sobie od razu do tamtego świata". Jeśli wierzy pan w życie
pozagrobowe, to powinien się pan zgodzić z moim rozumowaniem.
— Nie wierzę w życie pozagrobowe — odparł Raskolnikow. Swidrygajłow siedział
zamyślony.
— A nuż są tam tylko pająki lub coś w tym rodzaju
— powiedział całkiem niespodzianie. „Wariat!" — pomyślał Raskolnikow.
— Wieczność jest dla nas pojęciem, którego nie można określić, czymś potężnym,
wielkim. Dlaczego właściwie wielkim? A nuż zamiast tego wszystkiego, niech pan sobie to
wyobrazi, jest tylko jedna izba, coś w rodzaju łaźni wiejskiej, zakopcona, z pająkami we
wszystkich kątach, a nuż to właśnie jest wieczność. Wie pan, czasem wydaje mi się, że
tak właśnie jest naprawdę.
— I naprawdę, naprawdę nie wyobraża pan sobie czegoś bardziej wzniosłego,
sprawiedliwego?! — zawołał Raskolnikow ze ściśniętym sercem.
— Bardziej sprawiedliwego? A kto wie, może tak właśnie jest sprawiedliwie. Wie pan, ja
bym tak naumyślnie urządził
— odpowiedział Swidrygajłow, uśmiechając się dziwnie.
Raskolnikowa przeszedł nagły dreszcz, gdy usłyszał tę potworną odpowiedź.
Swidrygajłow podniósł głowę, spojrzał na niego badawczo i nagle się roześmiał.
— Niech no pan tylko nad jednym się zastanowi — zawołał