zbrodnia i kara.pdf

ardzo mnie zainteresował. Nosił on tytuł O zbrodni czy jakoś podobnie, wypadło mi to z
pamięci. Miałem przyjemność przeczytać ten artykuł dwa miesiące temu w
„Wiadomościach Periodycznych".
— Mój artykuł? W „Wiadomościach Periodycznych"?
— zapytał zdumiony Raskolnikow. — Istotnie pół roku temu, gdy opuszczałem
uniwersytet, napisałem pod wpływem pewnej książki taki artykuł, posłałem go jednak do
„Tygodnika Naukowego", a nie do „Wiadomości Periodycznych".
— Ale ukazał się w „Wiadomościach Periodycznych".
— „Tygodnik Naukowy" przestał wychodzić, dlatego nie mógł wydrukować mego
artykułu...
— Całkiem słusznie. „Tygodnik Naukowy" zbankrutował i został przejęty przez
„Wiadomości Periodyczne", dlatego ukazał się tam pański artykuł. Nie wiedział pan o
tym?
Raskolnikow nie wiedział.
— Ależ, panie, może pan zażądać od redakcji honorarium za artykuł! Co z pana za
człowiek! Żyje pan w odosobnieniu, tak że nie wie pan nawet o rzeczach, które
bezpośrednio pana dotyczą. Ale jest, jak mówię!
— Brawo, Rodionie! Ja także nic o tym nie wiedziałem!
— zawołał Razumichin. — Zaraz lecę do czytelni i każę dać sobie ten numer! To było
przed dwoma miesiącami? Nie pamiętasz dokładnie daty, Porfiry? To nic, znajdę! To
wspaniałe! A ten o niczym nikomu nie mówi!
— Skąd dowiedział się pan, że to mój artykuł? Były przecież pod nim tylko inicjały.
— Całkiem przypadkowo. Powiedział mi redaktor „Wiadomości", z którym jestem
zaprzyjaźniony. Artykuł ten zainteresował mnie bardzo.
315
— O ile sobie przypominam, podjąłem tam problem stanu duchowego zbrodniarza
podczas całego przebiegu zbrodni.
— Tak, twierdzi pan tam, że zbrodni zawsze towarzyszy jakieś chorobliwe zamroczenie.
Bardzo oryginalny pogląd, doprawdy... nie to jednak zainteresowało mnie najbardziej.
Najważniejsza wydała mi się pewna, niestety, ledwie zarysowana tam myśl... Krótko
mówiąc, o ile pan sobie przypomina, wypowiada pan tam zdanie, że są na świecie ludzie,
którzy mogą... a raczej nie tyle mogą, co mają najzupełniejsze prawo dopuszczać się
wszelkiego rodzaju bezeceństw i zbrodni oraz że tych ludzi nie wiąże prawo moralne.
Raskolnikow zaśmiał się z tego rozmyślnego przekręcania jego myśli.
— Co? Jak to? Prawo do popełniania zbrodni? Ale chyba nie dlatego, że „środowisko
wypacza jednostkę" — dopytywał się przerażony Razumichin.
— Nie, nie, o tym nie było mowy — odparł Porfiry. — Rzecz w tym, że według pana
Raskolnikowa ludzie dzielą się na „zwykłych" i „niezwykłych". Ludzie zwykli mają
obowiązek żyć w posłuchu i nie wolno im naruszać prawa z tego względu, że należą do
kategorii ludzi zwykłych. Ludzie niezwykli natomiast mają prawo, a nawet obowiązek
popełniać najrozmaitsze zbrodnie i gwałcić prawa w każdy możliwy sposób z tego
względu właśnie, że należą do ludzi niezwykłych. Tak pan napisał, jeśli mnie pamięć nie
myli?
— Ależ to niemożliwe! Czegoś takiego nie mógł napisać! — mamrotał ogromnie zdziwiony
Razumichin.
Raskolnikow znów się uśmiechnął. Wyczuł, mając cały artykuł w pamięci, do czego
zmierza Porfiry. Zdecydował się więc przyjąć wyzwanie.
— No, tak ściśle tego nie powiedziałem — rozpoczął skromnie. — Ale przyznaję, że moje
myśli oddał pan dość wiernie i jeśli panu na tym zależy, to wyznam, że nawet bardzo
wiernie... (Mówił tak, jakby wyznanie to sprawiało mu szczególną przyjemność.) Różnica
polega jednak na tym, że nie twier-
316