zbrodnia i kara.pdf

choćby i przez rok. Ja opowiadałem jej, między innymi, przez szereg dni o pruskiej Izbie
Panów2 (o czym bowiem miałem z nią mówić?) — wzdychała tylko i pociła się! Tylko o
miłości z nią nie mów, jest ona bowiem aż do przesady wstydliwa, musisz jednak udawać,
że nie możesz tego przeboleć ani odejść — to jej zupełnie wystarczy. Posiada bardzo
ładnie urządzone mieszkanie i człowiek czuje się tam jak u siebie w domu: czytaj, siedź,
leż, pisz... możesz ją nawet pocałować, tylko ostrożnie...
— Ale po co mi ona?
1 Antoni Rubinstein (l 829-1894) — rosyjski kompozytor i pianista wirtuoz.
2 Pruska Izba Panów — wyższa izba w parlamencie Prus.
258
— Ach, jakże mam ci to wytłumaczyć? Zważ tylko: wy oboje pasujecie do siebie! Już
przedtem myślałem o tobie... Wszak cię to nie minie! A więc powinno ci być zupełnie
obojętne, wcześniej czy później. Tu, bracie, tkwi taki pierzynowy pierwiastek, ach! i nie
tylko pierzynowy! To kusi: to koniec świata, kotwica, cicha przystań, sól ziemi, ostoja
świata na trzech wielorybach1, kwintesencja2 blinów, tłustych pasztetów, samowaru
wieczornego, cichych westchnień i ciepłych kacabajek, napalonych pieców, to tak, jakbyś
umarł, a zarazem żył, obydwie korzyści naraz! No, bratku, do licha, zagalopowałem się,
czas spać! Posłuchaj: czasami budzę się w nocy, idę więc i zaglądam do niego. Jednak to
nic, głupstwo, wszystko będzie dobrze. Nie zadawaj więc sobie zbyt wiele trudu, jeśli
jednak zechcesz, będziesz mógł przy sposobności do niego zajrzeć. Gdybyś coś
zauważył, na przykład gorączkę, malignę lub coś podobnego, to obudź mnie
bezzwłocznie. Zresztą, nie przypuszczam...
II
Razumichin obudził się następnego dnia między siódmą a ósmą bardzo zatroskany i
poważny. Wiele nowych, nieprzewidzianych wątpliwości zrodziło się w nim tego rana.
Nigdy nawet nie przypuszczał, że obudzi się kiedyś w takim nastroju. Pamiętał aż do
najdrobniejszych szczegółów wszystkie zdarzenia ubiegłego dnia i zdawał sobie sprawę z
tego, że stało się z nim coś niezwykłego, że jest pod jakimś zupełnie dotychczas nie
znanym wrażeniem, niepodobnym do dawnych. Równocześnie zrozumiał jasno, że
myśleć nie może o urzeczywistnieniu marzenia, które powstało w jego głowie; tak znikome
były szansę na jego spełnienie, że zawstydził się nawet swego
Istniało wierzenie, że ziemia opiera się na trzech wielorybach. Kwintesencja — istota,
sedno rzeczy.
259
iiidi^llia l Z-WiU^ll Sllf CU l^WlllCJ 1VU lZ,CC?y WISiyill
i zadaniom, które nałożył na niego „przeklęty dzień wczorajszy".
Najwstrętniejsze było mu wspomnienie jego „podłego i ordynarnego" zachowania się —
nie tylko dlatego, że był pijany, ale dlatego, że wykorzystując trudną sytuację młodej
panny, z zazdrości, pochopnie i głupio na wymyślał na jej narzeczonego, a nie zna
zupełnie ich wzajemnych stosunków i zobowiązań obojga ani też tak naprawdę jego
samego. I jakie miał prawo wydawać sąd tak pochopnie i lekkomyślnie? Kto uczynił go
sędzią? I czy można było przypuścić, że istota taka jak Awdotia Romanowna odda się
niegodnemu człowiekowi za pieniądze? A zatem musi on posiadać jakieś zalety. A ten
hotel? Skąd mógł wiedzieć, co to za hotel? Przecież szykuje właśnie mieszkanie... Pfe!
wyszło po chamsku pod każdym względem! Czy może się tłumaczyć tym, że był
nietrzeźwy? Głupie usprawiedliwienie, poniżające go jeszcze bardziej! Po pijanemu
prawda wychodzi na wierzch, mówi przysłowie, i cała prawda wyszła na jaw, a mianowicie
„cała podłość jego zazdrosnego, niskiego charakteru!" Czyż on, Razu-michin, może sobie
w ogóle pozwolić na takie marzenia o przyszłości? Czymże on jest wobec takiej
dziewczyny — on, pijany awanturnik i samochwała wczorajszy? „Czy w ogóle do
pomyślenia jest takie absurdalne i śmieszne zestawienie?" Myśląc o tym, Razumichin aż
poczerwieniał ze złości i rozpaczy, a do tego jakby na złość przypomniało mu się, jak