zbrodnia i kara.pdf

znowu zaczyna go pan maglować: „Kłamiesz, bracie, to nie ty zabiłeś! Nie mogłeś zabić!
Powtarzasz cudze słowa!" No i co, czyż to nie śmieszne zajęcie?
— Che, che, che! A jednak zauważył pan, że powiedziałem Mikołajowi, że „powtarza
cudze słowa"?
— Czyż można było nie zauważyć?
422
— Che, che! Jest pan sprytny, sprytny! Wszystko pan zauważył! Prawdziwie lotny umysł! I
zawsze łapie pan rzecz z najśmieszniejszej strony... che, che!... Wśród pisarzy podobno
Gogol miał ten dar rozwinięty w najwyższym stopniu?
— Tak, właśnie Gogol... do miłego zobaczenia.
— Do najmilszego.
Raskolnikow poszedł prosto do domu. Był tak oszołomiony i zbity z tropu, że przyszedłszy
do siebie, rzucił się na kanapę i siedział z kwadrans, odpoczywając i starając się choć
trochę uporządkować myśli. Na temat Mikołaja nie próbował się nawet zastanawiać: był
porażony. Było w tym przyznaniu się coś niepojętego, zadziwiającego, coś, czego teraz w
żaden sposób nie mógł zrozumieć. Jednak przyznanie się Mikołaja do zbrodni było
niezbitym faktem. Następstwa tego faktu były od razu jasne: kłamstwo musi się wydać i
wtedy znów zabiorą się do niego. W każdym razie tymczasem jest wolny i powinien
bezwarunkowo coś przedsięwziąć, gdyż niebezpieczeństwo jest nieuniknione.
Ale jak dalece nieuniknione? Sytuacja zaczęła, się wyjaśniać. Przypominając sobie mniej
więcej, w ogólnych zarysach, niedawną scenę z Porfirym, nie mógł powstrzymać dreszczu
zgrozy. Co prawda, nie znał jeszcze wszystkich zamierzeń Porfirego, nie przeniknął
całego jego wyrachowania. Jednak częściowo karty zostały odsłonięte i nikt nie był w
stanie lepiej od niego zrozumieć, jak groźne dla niego było to „wyjście" w grze Porfirego.
Jeszcze chwila i byłby się zdradził całkowicie. Porfiry, znając jego chorobliwe
usposobienie, przeniknąwszy go i oceniwszy trafnie od pierwszego wejrzenia, działał
może zbyt ostro, ale prawie na pewniaka. Nie ma dwóch zdań, Raskolnikow zdążył się już
dostatecznie skompromitować, lecz mimo to do faktów jeszcze nie doszło, jeszcze
wszystko było względne. Ale czy teraz ocenia on to, jak należy? Czy się nie myli? Do
czego właściwie dążył dziś Porfiry? Czy rzeczywiście miał coś przygotowanego na dzisiaj?
I co właściwie? Czy rzeczywiście czekał na coś, czy nie? Jak wyglądałoby ich dzisiejsze
rozstanie, gdyby nie nieoczekiwana katastrofa z Mikołajem?
423
Porfiry odkrył prawie wszystkie swoje karty, ryzykował co prawda, ale odkrył, i gdyby
wiedział coś więcej (Raskolnikow był ciągle tego mniemania), zdradziłby się z tym
również. Co to była za „niespodzianka"? Drwiny czy co? Czy to miało jakieś znaczenie,
czy nie? Czy mogło się pod tym kryć coś podobnego do faktu, do konkretnego
oskarżenia? Wczorajszy gość? Gdzież on przepadł? Gdzie był dzisiaj? Jeżeli jednak
Porfiry wie coś konkretnego, to musi to mieć związek z wczorajszym gościem...
Raskolnikow siedział na kanapie z nisko zwieszoną głową, z łokciami na kolanach, z
twarzą ukrytą w dłoniach. Drżał jeszcze nerwowo na całym ciele. Wreszcie wstał, wziął
czapkę, zastanowił się chwilę i skierował się ku drzwiom.
Miał przeczucie, że przynajmniej dziś nie grozi mu żadne niebezpieczeństwo. Nagle
poczuł w sercu niemal radość: zapragnął zaraz pójść do Katarzyny Iwanowny. Na pogrzeb
oczywiście się spóźnił, ale na stypę jeszcze zdąży i tam zobaczy Sonię.
Zatrzymał się, pomyślał i bolesny uśmiech zagościł mu na ustach.
— Dzisiaj! Dzisiaj! — powtarzał sobie. — Tak, jeszcze dzisiaj! Tak trzeba...
Chciał właśnie otworzyć drzwi, gdy nagle zaczęły uchylać się same. Zadrżał i odskoczył
do tyłu. Drzwi odchylały się wolno, po cichu i nagle stanęła przed nim postać
wczorajszego człowieka spod ziemi.
Człowiek ten zatrzymał się na progu, spojrzał na Raskol-nikowa i wszedł do pokoju. Był
zupełnie taki sam, jak wczoraj: ta sama postać, tak samo ubrany, ale twarz i spojrzenie