zbrodnia i kara.pdf

Boże święty, co by to było, gdyby tak choć jeden, jedyny raz... Ale nie! Nie! Wszystko to
nadaremnie i nie ma o czym mówić! Nie ma o czym mówić!... albowiem nieraz już
urzeczywistniało się życzenie moje, nieraz już przytulano mnie, ale... taka już jest moja
natura, jestem urodzone bydlę!
— Otóż to! — wtrącił, ziewając, szynkarz.
1 Parafraza wersetu z ewangelii św. Mateusza (Mt 10, 26).
2 Ecce homo\ (łac.) — Oto człowiek! Słowa Poncjusza Piłata, prokuratora Judei, o Jezusie
według ewangelii św. Jana (J 19, 5).
39
u/ mam iiaiui^: \^^y {_>tui wic, uz,^ pan uwi^i^j, dobrodzieju, że nawet jej pończochy
przepiłem? Nie buciki, bo to można sobie wyobrazić, ale pończochy, jej pończochy
przepiłem! Szal jej z koziej wełny też przepiłem, darowany, dawny, jej własny, nie mój, a
mieszkamy kątem, w nie opalanym mieszkaniu, więc ubiegłej zimy przeziębiła się i
zaczęła kaszlać, od razu z krwią. Mamy przy tym troje małych dzieci, a Katarzyna
Twanowna haruje od rana do nocy, szoruje, czyści, dzieci myje, bo do czystości od
kolebki jest przyzwyczajona, a piersi ma słabe, do suchot skłonne i ja to doskonale czuję.
O, czuję to! I im więcej piję, tym głębiej odczuwam. Dlatego też piję, że w takowym stanie
współczucia i miłości szukam... Piję, bo jeszcze większych pragnę cierpień! — I jakby z
rozpaczy opuścił głowę na stół.
— Młody człowieku — zaczął znowu, unosząc głowę — w twarzy pańskiej widzę jakby
pewną boleść. Jak tylko pan wszedł, wyczytałem to i dlatego się do pana zwróciłem.
Albowiem opowiadając panu dzieje mego żywota, nie na pośmiewisko chcę się wystawiać
wobec tych nierobów, którzy i tak już wszystko to znają, ale uczuciowego, wykształconego
człowieka szukam. Trzeba panu wiedzieć, że małżonka moja wychowywała się w
arystokratycznym gubernialnym instytucie dla szlachetnie urodzonych panien i na
zakończenie instytutu tańczyła z szalem w obecności gubernatora i innych osobistości,
otrzymała za to złoty medal i pochwałę na piśmie. Medal... no, medal sprzedaliśmy... już
dawno... hm... list pochwalny dotychczas ma w kuferku, niedawno pokazywała go
gospodyni. I chociaż ma z gospodynią bezustanne kłótnie, ale zapragnęła wobec
kogokolwiek pochwalić się i opowiedzieć o minionych dniach szczęścia. I nie ganię jej za
to, nie ganię, albowiem pozostały jej tylko wspomnienia, a wszystko inne poszło na
marne! Tak, tak, dama to porywcza, ambitna i niezłomna. Sama podłogę szoruje i o
razowym chlebie żyje, ale na niepo-szanowanie swojej osoby nie pozwoli. Dlatego też nie
mogła darować panu Lebieziatnikowowi jego impertynencji, a jak
40
LeoieziainiKow za to ją poon, me tyle z Dołu, ile z obrazy zachorowała. Już jako z wdową
się z nią ożeniłem, z trojgiem małych dzieci, jedno od drugiego mniejsze. Wyszła za mąż
za pierwszego swojego męża, oficera piechoty, z miłości i z nim uciekła z domu
rodzicielskiego. Męża kochała niewymownie, ale wdał się w karcięta, został oddany pod
sąd i z tym do grobu poszedł. Bił ją pod koniec, a ona, choć mu dłużna nie zostawała, co
jest mi na podstawie dokumentów dokładnie wiadome, jednak po dzień dzisiejszy
wspomina go ze łzami w oczach i mnie go stawia za wzór, a ja rad jestem, bardzo rad, bo
chociaż w wyobraźni widzi się niegdyś szczęśliwą... I została po jego śmierci z trojgiem
drobnych dzieci w dalekim, parszywym powiecie, gdzie i ja przebywałem, i znalazła się w
tak beznadziejnej nędzy, że chociaż dużo widziałem najróżnorodniejszych przypadków,
ale tego opisać nie jestem w stanie. Rodzina zaś jej się wyrzekła. A była ambitna, za
bardzo ambitna... I wtedy to, szanowny panie, wtedy właśnie ja, również wdowiec, z
czternastoletnią córką po pierwszej żonie, poprosiłem ją o rękę, bo patrzeć nie mogłem na
takie cierpienia. Może pan choćby z tego wnosić, do czego dochodziła jej nędza, że ona,
wykształcona, dobrze wychowana i z szanowanej rodziny, zgodziła się wyjść za mnie! Ale
wyszła! Z płaczem, szlochaniem i załamywaniem rąk, ale wyszła! Albowiem nie miała
dokąd pójść. Czy pan rozumie, czy jest pan w stanie pojąć, szanowny panie, co to