zbrodnia i kara.pdf

— Proszę, niech pan pyta — rzekł Raskolnikow, stojąc przed nim blady i skupiony.
— Myślę o tym... nie wiem tylko, jak to wyrazić... Myśl ta jest może zbyt kuriozalna... coś z
dziedziny psychologii... Gdy pisał pan swoją rozprawkę, to musiał pan, che, che!
przynajmniej po części uważać się za człowieka „niezwykłego", za człowieka, który ma
coś nowego do powiedzenia w tym znaczeniu, jak pan nam to tutaj wyłożył... Czy tak?
— Bardzo możliwe — odparł Raskolnikow tonem lekceważącym.
Razumichin poruszył się.
— Czyli idąc dalej, czy rzeczywiście mógłby się pan zdecydować, będąc zmuszony do
tego pewnymi okolicznościami losowymi lub dla przyśpieszenia postępu całej ludzkości,
na usunięcie określonej przeszkody? Na przykład na morderstwo i rabunek?
Raskolnikowowi znowu zdawało się, że Porfiry mruga do niego lewym okiem i śmieje się
w środku, zupełnie tak jak przedtem.
— Gdybym nawet usunął jakąś przeszkodę, to rzecz jasna, nie powiedziałbym tego panu
— odparł wyzywająco, z wyraźną pogardą w głosie.
324
— Ach, przecież ja pytam tylko po to, żeby lepiej zrozumieć pański artykuł z czysto
literackiego punktu widzenia...
„Mówi bez ogródek i bezczelnie" — pomyślał ze wstrętem Raskolnikow.
— Zechce pan zauważyć — dodał oschle — że nie uważam się za Mahometa albo
Napoleona, ani w ogóle za człowieka tego gatunku. A nie należąc do tej kategorii, nie
mogę panu dokładnie powiedzieć, jak postąpiłbym w takim wypadku.
— No, no, daj pan spokój, któż to u nas, w Rosji, nie uważa się za Napoleona? — rzekł
Porfiry tonem zbyt familiarnym, zdradzającym jakąś wyraźną intencję.
— Obawiam się, że taki przyszły Napoleon zaciukał siekierą naszą Alonę Iwanownę! —
wtrącił ze swego kąta Zamietow.
Raskolnikow milczał i patrzył prosto w twarz Porfirego Pietrowicza. Razumichin całkiem
spochmurniał. Już przedtem to i owo zwróciło jego uwagę. Teraz rozglądał się gniewnie
dokoła. Cała minuta upłynęła w tym ponurym milczeniu. Raskolnikow ruszył ku wyjściu.
— Pan już ucieka? — Porfiry z uśmiechem i nader uprzejmie podał mu rękę. — Bardzo,
bardzo miło było mi pana poznać. Co do tych zastawów, to może pan uważać rzecz za
załatwioną. Niech pan tylko napisze to, co powiedziałem. Najlepiej byłoby, gdyby pan
wpadł do mnie do biura... może jutro... Będę w biurze o jedenastej. Załatwimy tam
wszystko... porozmawiamy. Pan jako jeden z tych, którzy jako ostatni tam byli, zapewne
może nam udzielić pewnych wyjaśnień... — dodał z najbardziej dobroduszną miną.
— Pan chce przesłuchać mnie urzędowo, z wszelkimi formalnościami? — zapytał ostro
Raskolnikow.
— Po co? Na razie nie ma potrzeby. Pan mnie nie zrozumiał. Widzi pan, chciałem
skorzystać ze sposobności... mówiłem już ze wszystkimi klientami tej starej... niektórych
przesłuchałem... a pan jest ostatni... Ach, prawda! — zawołał, jakby nagle ucieszył się
myślą, która mu przyszła do głowy. — Przypomniałem sobie coś... jak mogłem o tym
zapomnieć! — zwrócił
325
się nagle do Kazumicrnna. — Nagadałeś mi tyle o tym Mikołaju, sam wiem, dobrze wiem
— zwrócił się do Raskolnikowa
— że ten chłopak jest niewinny, ale co mogłem zrobić? I Dymitra musiałem przymknąć...
Sprawa ma się więc tak, będę się streszczał: gdy szedł pan wtedy po schodach, pozwoli
pan... pan był przecież tam między siódmą a ósmą godziną wieczorem?...
— Zgadza się — odparł Raskolnikow i zadrżał na myśl, że wcale nie musiał odpowiadać
na to pytanie.
— A więc gdy szedł pan między siódmą a ósmą po schodach, czy nie zauważył pan na
pierwszym piętrze w otwartym mieszkaniu — pan sobie przypomina? — dwóch albo