zbrodnia i kara.pdf

stworzeniu obopólnego szczęścia. Wszak rozum jest sługą namiętności; możliwe, iż
działałem bardziej na własną zgubę...
— Ale wcale nie o to chodzi — przerwał ze wstrętem Raskolnikow — po prostu jest pan
ohydny, czy pan ma rację, czy nie, dlatego też nikt nie chce mieć z panem do czynienia i
wyrzucają pana, więc wynoś się pan!
Swidrygajłow nagle roześmiał się głośno.
— Ale pan to też... Pan się nie da okpić! — powiedział, śmiejąc się na całe gardło. —
Chciałem pana zablagować, ale mowy nie ma! Od razu trafił pan w sedno!
— Ale pan w dalszym ciągu kręci.
— Więc cóż? Cóż z tego? — powtarzał Swidrygajłow, pękając ze śmiechu — przecież to
bonne guerre2, jak to się mówi, i zupełnie dopuszczalny podstęp!... Ale pan mi przerwał.
Tak czy owak twierdzę w dalszym ciągu: nie byłoby żadnych przykrości, gdyby nie historia
w ogrodzie. Marfa Pietrowna...
1 Et nihil humanum... (lać.) — I nic, co ludzkie (nie jest mi obce). Por. Terencjusz,
Samodręk, l, l, 25.
2 Bonne guerre (fr.) — uczciwa wojna.
342
— roao ono ją pan tez ładnie urządził! — brutalnie przerwał mu Raskolnikow.
— O tym pan również słyszał? Zresztą, czy można nie słyszeć... W tej kwestii doprawdy
nie wiem, co powiedzieć, chociaż sumienie mam najzupełniej spokojne. Tylko niech pan
nie myśli, żebym tam znowu miał się czego obawiać: wszystko zostało załatwione w
najzupełniejszym porządku i z całą skrupulatnością. Badanie lekarskie stwierdziło atak
apopleksji, spowodowany kąpielą po obfitym obiedzie zakropionym prawie całą butelką
wina. Bo też nic innego stwierdzić nie mogło... Nie, widzi pan, jakiś czas tak sobie
myślałem, zwłaszcza w drodze: czy nie przyczyniłem się do tego całego... nieszczęścia
moralnie jakimś tam rozgoryczeniem czy czymś w tym rodzaju? Ale doszedłem do
wniosku, że nawet to absolutnie nie miało miejsca.
Raskolnikow roześmiał się.
— Czy to warto było tak się przejmować?
— Z czego pan się śmieje? Niech pan pomyśli: tylko dwa razy uderzyłem szpicrutką,
nawet śladów nie było... Niech pan nie uważa mnie za cynika. Dobrze wiem, że z mojej
strony to podłość i tak dalej, ale wiem także na pewno, że Marfa Piętrowna była
zadowolona z tego mojego, że tak powiem, uniesienia się. Sprawa pańskiej siostry
wyczerpała się doszczętnie. Marfa Pietrowna trzeci dzień już była zmuszona do siedzenia
w domu, nie miała z czym pokazać się w miasteczku, no i znudziła już wszystkich tym
listem. (Pan słyszał o czytaniu listu?) A tu nagle te dwie szpicruty jakby z nieba spadły!
Przede wszystkim kazała zaprzęgać do karety... Nie mówię już o tym, że są takie
wypadki, kiedy kobieta nadzwyczaj lubi być krzywdzona, chociaż udaje oburzenie.
Zresztą, każdy miewa takie chwile. Ludzie w ogóle nadzwyczaj lubią grać role
pokrzywdzonych. Czy pan to zauważył? Ale kobiety przede wszystkim. Można by nawet
sądzić, że stanowi to dla nich jedyne miłe spędzanie czasu.
Przez chwilę Raskolnikow miał ochotę wstać, wyjść i w ten sposób zakończyć wizytę. Ale
powstrzymała go pewna ciekawość i nawet poniekąd wyrachowanie.
343
— Lubi pan bić? — zapytał z roztargnieniem.
— Nie, nie bardzo — spokojnie odpowiedział Swidrygajłow.
— A z Marfą Pietrowną tośmy się prawie wcale nie bijali. Żyliśmy nader zgodnie i zawsze
była ze mnie zadowolona. W ciągu siedmiu lat naszego pożycia tylko dwa razy użyłem
bata (nie licząc trzeciego wypadku, dość dwuznacznego zresztą): raz w dwa miesiące po
naszym ślubie, zaraz po przyjeździe na wieś, i właśnie ostatnim razem. A pan sobie
pewno myślał, że ja jestem potworem, wstecznikiem, despotą... Cha, cha... Ale, ale, czy
nie przypomina pan sobie, jak to kilka lat temu, jeszcze za czasów błogosławionej