zbrodnia i kara.pdf

się wyrazić), nie domyśla się nawet tego. Przypuśćmy, że on nawet skłamie, on, to jest
człowiek z poszczególnego przypadku, owo incognito1, skłamie, przy tym doskonale, jak
najsprytniej. Zdawałoby się, triumf, może rozkoszować się owocami swego dowcipu, a tu
bach! W najciekawszym miejscu, w najskandaliczniejszym momencie — mdleje! Może to
choroba, prawda też, że nieraz bywa w pokoju bardzo duszno, ale jednak! Ale jednak
nasuwa się przypuszczenie! Zełgał pierwszorzędnie, nie umiał jednak przewidzieć natury!
Oto gdzie tkwi przewrotność! Kiedy indziej znowu ufny w bystrość swego dowcipu
zaczyna, robić durnia z człowieka, który go podejrzewa, zblednie, jakby naumyślnie, jakby
udawał, ale zblednie zbyt naturalnie, za dobrze, i znowu nasuwa się przypuszczenie!
Chociaż na razie uda mu się oszukać, ale przez noc tamten się połapie, jeżeli ma głowę
na karku. I tak na każdym kroku! A więc: zacznie taki uprzedzać wypadki, będzie się
pchał, gdzie go nie proszą, będzie gadał o rzeczach, o których właśnie należałoby
milczeć, będzie plótł różne bajdy, che, che! sam przyjdzie i zacznie się dopytywać,
dlaczego właściwie go
Incognito (lać.) — pod przybranym nazwiskiem; tu: ktoś.
409
jeszcze nie zabierają? Che, che, che! To się może zdarzyć naj-błyskotliwszemu
człowiekowi, psychologowi, literatowi! Natura ludzka to lustro, najdoskonalsze lustro!
Należy patrzyć w nie i podziwiać, w tym cała rzecz! Dlaczego pan tak pobladł, Rodionie
Romanowiczu, czy panu nie duszno, może okienko otworzyć?
— Niech pan się nie niepokoi, proszę — odparł Raskol-nikow i nagle wybuchnął
śmiechem. — Bardzo proszę, niech pan się nie niepokoi!
Porfiry stanął na wprost niego, odczekał chwilę i sam roześmiał się również. Raskolnikow
wstał z kanapy, ostro urwawszy swój zgoła histeryczny śmiech.
— Porfiry Pietrowiczu — powiedział głośno i dobitnie, choć ledwo trzymał się na nogach
— widzę wreszcie wyraźnie, że pan po prostu podejrzewa mnie o zamordowanie tej starej
i jej siostry, Lizawiety. Oświadczam więc panu, ze swej strony, że dawno już mi to
zbrzydło. Jeżeli pan uważa, że ma pan podstawy do prawnego ścigania mnie, niech pan
ściga, do aresztowania — niech mnie pan aresztuje. Ale kpić ze mnie w żywe oczy i
zadręczać nie pozwolę...
Nagle usta mu zadrżały, w oczach błysnęła wściekłość i opanowany dotychczas głos
zagrzmiał.
— Nie pozwolę! — krzyknął, waląc z całej siły pięścią w stół. — Słyszy pan? Nie pozwolę!
— Ach, Boże! Co to się znów stało! — krzyknął najwyraźniej przestraszony Porfiry Piętro
wieź. — Dobrodzieju mój, Rodionie Romanowiczu! Mój drogi, co panu jest?
— Nie pozwolę! — wrzasnął raz jeszcze Raskolnikow.
— Ciszej, dobrodzieju! Ludzie usłyszą, przylecą! Co im wtedy powiemy, niech pan tylko
pomyśli! — szeptał przerażony Porfiry, przysuwając twarz do samej twarzy Raskolnikowa.
— Nie pozwolę, nie pozwolę! — powtarzał machinalnie Raskolnikow, ale tym razem już
szeptem.
Porfiry szybko odwrócił się i pobiegł otworzyć okno.
410
— JNieco świeżego powietrza! Wody trzeba się napić, mój drogi, przecież to atak! —
Rzucił się do drzwi, żeby kazać przynieść wody, ale akurat wtedy spostrzegł stojącą na
rogu stołu karafkę.
— Dobrodzieju, proszę — szeptał, podbiegając do Raskol-nikowa z karafką — może
pomoże... — Przestrach i współczucie Porfirego Pietrowicza były tak dalece naturalne, że
Raskolnikow zamilkł i z nagłą ciekawością zaczął mu się przyglądać. Wody jednak nie
przyjął.
— Drogi panie! Przecież w ten sposób doprowadzi się pan do obłędu, zapewniam pana!
Ach! Niechże się pan napije! Chociaż trochę!