zbrodnia i kara.pdf

zdaje się jest najkapitalniejsze! I ta sama Dunia wychodzi za mąż za to zdaje siei...
Paradne! Paradne!...
Ciekawe jednak, dlaczego matka pisze mi o tym «nowym pokoleniu»? Czy po prostu dla
scharakteryzowania osoby, czy też w jakimś ukrytym celu: żeby mnie przychylnie
usposobić do pana Łużyna? O, przebiegłe są! Pragnąłbym wyjaśnić jeszcze jedną
okoliczność: do jakiego stopnia były szczere ze sobą owego dnia, owej nocy i cały czas
potem? Czy wszystko zostało wyraźnie i otwarcie powiedziane, czy też obie zrozumiały,
że jedna i druga ma jednakowy ciężar na sercu, jednakowo rozumują, więc nie ma co
wypowiadać się na głos i niepotrzebnie się zdradzać. Prawdopodobnie tak właśnie po
części było, to z listu widać: mateczce wydał się nieco zbyt obcesowy i naiwna mateczka
od razu wyrwała się do Duni ze swoimi uwagami. A ona, oczywiście, rozzłościła się i
odpowiedziała «nawet z pewną urazą». Dobre sobie! Kogóż by to nie rozwścieczyło, kiedy
sprawa jest jasna bez naiwnych pytań i kiedy już zostało
69
zuecyuowane, ze me nią o czym mowie, i jaK mi mjeszcze pisze. «Kochaj Dunię, Rodia,
bo ona kocha Cię więcej niż samą siebie»; czy to nie wyrzuty sumienia męczą jaw głębi
duszy za to, że zgodziła się poświęcić córkę dla syna? «Tyś naszą nadzieją, tyś dla nas
wszystkim!» O, mateczko!..."
Złość coraz bardziej w nim wzbierała i zdawało mu się, że gdyby teraz spotkał pana
Łużyna, zabiłby go na miejscu!
„Hm, co prawda, to prawda — szedł dalej śladem plączących mu się w głowie myśli —
żeby poznać człowieka, trzeba istotnie «badać go ostrożnie i delikatnie»; ale pana Łużyna
widzę jak na dłoni. Najważniejsze, że jest to «człowiek solidny i zdaje się być dobry»: ho,
ho, to nie żarty, wziął na siebie przewóz rzeczy, wielki kufer przewozi na swój koszt! No to
jakże mógłby nie być dobry? A one, narzeczona i matka, zgodziły już chłopa z furą
nakrytą rogoża (jeździłem tak przecież!). Głupstwo! «Wszyst-kiego dziewięćdziesiąt
wiorst», a dalej «mogą spokojnie jechać trzecią klasą», z tysiąc wiorst. I słusznie: poznać
pana po cholewach; a pan co, panie Łużyn? Przecież to pańska narzeczona... i nie mógł
pan przecież nie wiedzieć, że matka pożycza pieniądze na drogę pod zastaw emerytury?
Rozumiem, w pańskim pojęciu jest to układ handlowy, przedsiębiorstwo oparte na
obustronnych korzyściach i równych udziałach, czyli że wydatki też pół na pół, wedle
przysłowia: kochajmy się jak bracia, a liczmy się jak Żydzi. Ale ten solidny człowiek trochę
je tu orżnął: bagaż kosztuje przecież mniej niż przejazd, a może będzie bez żadnej opłaty.
Cóż to, żadna z nich nie widzi tego czy też nie chce widzieć? Bo przecież są zadowolone,
bardzo zadowolone! I pomyśleć tylko, że to dopiero kwiatki, owoce zaś czekają je jeszcze!
A najważniejsze, że nie chodzi tu o skąpstwo, nie chodzi o sknerstwo, lecz o ton w całej
tej sprawie. Przecież to jest zapowiedź tego, co będzie po ślubie... I czegóż to mateczka
tak się rozhulała? Z czym przyjedzie do Petersburga? Z trzema rublami albo z dwoma
«papierkami», jak mawia tamta... starucha... Z czego myśli żyć w Petersburgu potem?
Przecież już się z jakichś powodów domyśliła, że nie będzie mogła mieszkać
70
itt/,ciii Ł uuuią pu siuuic, nawet w tym pierwszym UKICSIC. icn sympatyczny człowiek z
pewnością wygadał się jakoś, dał to do zrozumienia, choć mateczka rękami i nogami się
zapiera: «Propozycji tej, powiada, nie przyjmę». Co to znaczy, na co ona liczy: na te sto
dwadzieścia rubli emerytury i to jeszcze ze spłatą długu u Afanasija Iwanowicza? Wiem,
wiem, dzierga chustki zimowe, haftuje mankieciki do sukien, psuje swoje stare oczy. Ale
chustki te dodają wszystkiego dwadzieścia rubli rocznie do tych stu dwudziestu, wiem
przecież dobrze o tym. Wynika z tego, że mimo wszystko polegają na szlachetności serca
pana Łużyna: «Sam niby zaproponuje, zaprosi». Czekaj, tatko, latka! Szykuj kiesę!
Zawsze tak bywa u tych schillerowskich1 szlachetnych marzycieli: do ostatniej chwili
stroją człowieka w pawie pióra, do ostatniej chwili liczą na dobro, a nie zło i chociaż
wyczuwają odwrotną stronę medalu, za żadne skarby nie powiedzą sobie gorzkiej prawdy: