zbrodnia i kara.pdf

Ale Raskolnikow wychodził już na ulicę. Na moście Nikoła-jewskim raz jeszcze wrócił do
przytomności wskutek bardzo niemiłego wydarzenia. Mianowicie, pewien stangret
boleśnie smagnął go batem po plecach za to, że o mały włos nie dostał mu się pod koła
powozu, mimo że stangret trzy albo i cztery razy krzyknął na niego. Uderzenie bata
rozzłościło go do tego stopnia, że odskoczył aż do samej bariery (nie wiadomo dlaczego
szedł samym środkiem mostu, po jezdni, a nie chodnikiem), wściekle zgrzytnął i
zaszczekał zębami. Dookoła, oczywiście, rozległ się śmiech.
— Dobrze mu tak!
— Cwaniak jakiś!
— Wiadomo, udaje taki pijanego, sam pod koła lezie, a ty, człeku, odpowiadaj za niego1.
— Tylko na to czekają, panie szanowny, tylko na to czekają...
Gdy stał przy barierze i ciągle jeszcze patrzył ponuro i bezmyślnie w ślad za oddalającym
się powozem, pocierając ręką plecy, poczuł naraz, że ktoś mu wciska do ręki pieniądze.
Spojrzał: była to niemłoda już kupcowa, w czepku i bucikach z koźlej skóry, z panienką,
prawdopodobnie córką, w kapelusiku i z zieloną parasolką. „Macie, człowieku, niech wam
Bóg dopomoże". Wziął pieniądze, a one poszły dalej. Było to dwadzieścia kopiejek. Po
ubraniu i z wyglądu mogły go w zupełności wziąć za żebraka żyjącego z jałmużny ulicznej,
1 Ówczesna prasa rosyjska donosiła o powtarzających się przypadkach rzucania się
nędzarzy pod koła powozów dla uzyskania wspomożenia za doznane obrażenia.
150
a aż całą dwudziestKę zawdzięczał, oczywiście, uderzeniu batem, które je rozczuliło.
Zacisnął pięść, w której trzymał monetę, uszedł z dziesięć kroków i stanął twarzą do
Newy, w kierunku pałacu. Na niebie nie było ani jednej chmurki, woda była prawie
błękitna, co rzadko zdarza się Newie. Kopuła soboru1, którego znikąd tak dobrze nie
widać jak z tego właśnie punktu na moście, o dwadzieścia kroków od kapliczki, aż
błyszczała, a dzięki przezroczystości powietrza można było rozróżnić wszystkie jej
ornamenty. Ból od bata przeszedł i Raskolnikow zapomniał już o tym; całkowicie
pochłonęła go natomiast pewna niepokojąca i mglista na razie myśl. Stał i długo,
uporczywie patrzył w dal; okolice te znał bardzo dobrze. Kiedy jeszcze uczęszczał na
uniwersytet, przystawał zwykle w tym miejscu — powtarzało się to na pewno ze sto razy,
najczęściej, gdy wracał do domu — i wpatrywał się w tę naprawdę przepiękną panoramę,
i każdorazowo doznawał dziwnego, niepojętego wrażenia. Cudowna panorama tchnęła
jakimś niewytłumaczalnym chłodem; niemy i głuchy duch unosił się nad tym pięknym
widokiem... Zdumiewało go za każdym razem to ponure i zagadkowe wrażenie, jednakże
nie dowierzając sobie, wytłumaczenie tego zjawiska odkładał na później. W tej chwili
przypomniał sobie naraz bardzo dokładnie te dawne zagadki i zdumiewające wrażenia i
wydawało mu się, że przypomnienie sobie tego nie jest kwestią przypadku. Wydawał mu
się dziwny i niezrozumiały już sam fakt, że zatrzymał się w tym samym miejscu, co i
dawniej, jak gdyby dopuszczał, że naprawdę może obecnie myśleć dawnymi kategoriami
oraz interesować się tymi samymi tematami i obrazami, jakimi interesował się... jeszcze
nie tak dawno. Wydawało mu się to nawet śmieszne, choć ból ściskał mu serce. Gdzieś w
głębi, pod nogami, ledwie widoczna zdawała się tkwić jego przeszłość, dawne myśli i
problemy, dawne tematy, wrażenia, cała ta panorama i on sam, i wszystko,
Chodzi o kopułę soboru Isakijewskiego.
151
wszystKo dokoła... Jakby unosii się w przestworza i wszystko znikało mu z oczu. Gdy
odruchowo poruszył ręką, poczuł zaciśniętą w pięści monetę. Rozwarł pięść, uważnie
spojrzał na monetę i z rozmachem cisnął ją do wody; potem odwrócił się i poszedł do
domu. Miał wrażenie, jakby w tej chwili nożycami odciął sam siebie od wszystkich i
wszystkiego.