zbrodnia i kara.pdf

dzwonkiem: taki drogocenny szczegół, taki fakt (przecież niezbity fakt!) zdradziłem,
podałem panu po prostu na tacy ja, sędzia śledczy! I panu to nic nie mówi? Gdybym pana
choć trochę podejrzewał, czy postąpiłbym tak? Przeciwnie: początkowo należało uśpić
pańskie podejrzenia i nie zdradzać się, że już wiem o tym fakcie. Należało odwrócić
pańską uwagę, potem nagle, jak obuchem palnąć w łeb (według pańskiego własnego
wyrażenia): „A co pan robił, łaskawco, w mieszkaniu zamordowanej o godzinie dziesiątej
czy nawet o jedenastej wieczorem? A dlaczego pan szarpał dzwonek? A dlaczego
wypytywał się pan o krew? A dlaczego pan zawracał głowę stróżom i chciał posłać ich do
cyrkułu, do rewirowego?" Gdybym choć odrobinkę podejrzewał, to tak właśnie
powinienem był się zachować. Należałoby przesłuchać pana według wszelkich prawideł,
zrobić rewizję, a może nawet aresztować... Skoro zaś postąpiłem inaczej, to znaczy, że
nie żywię w stosunku do pana żadnych podejrzeń! A pan stracił trzeźwy pogląd i nic pan
nie rozumie, powtarzam!
Raskolnikow drgnął całym ciałem. Porfiry oczywiście to zauważył.
— Pan ciągle kłamie! — krzyknął Raskolnikow — nie wiem, jaki ma pan w tym cel, ale
ciągle pan kłamie...Poprzednio mówił pan coś zupełnie innego, więc nie mylę się... Pan
kłamie.
— Ja kłamię? — podchwycił Porfiry, najwyraźniej dotknięty, ale nadal z miną wesołą i
drwiącą, jakby za nic miał opinię pana Raskolnikowa o sobie — ja kłamię? A jak
zachowałem się wczoraj wobec pana (ja, sędzia śledczy)? Podpowiadałem panu,
podsuwałem środki obrony, zwracałem uwagę na tę całą
415
psycnoiogię: „^norooa moy, gorączka, poKrzywuzeme, melancholia, rewirowi i inne
rzeczy!" Co? Che, che... Choć prawdę powiedziawszy, to wszystkie te psychologiczne
środki obrony, wymówki i wykręty są bardzo ryzykowne i jak kij mają dwa końce: „Choroba
niby, gorączka, zjawy, majaczyłem, nie pamiętam..." Wszystko to prawda, ale dlaczego to,
dobrodzieju, w tej chorobie, w gorączce majaczyły się akurat takie właśnie zjawy, a nie
inne? Bo mogły się przecież majaczyć inne, no nie? Che, che, che!
Raskolnikow spojrzał na niego wyniośle i z pogardą.
— Słowem — powiedział głośno i z naciskiem, wstając i odpychając przy tym nieco
Porfirego — słowem, chcę wiedzieć: uznaje mnie pan ostatecznie za wolnego od
podejrzeń czy nie! Niech pan powie, Porfiry Pietrowiczu, niech mi pan powie
kategorycznie, zaraz, natychmiast!
— Co to za historia! Ładny los mam z panem! — zawołał Porfiry z miną wesołą, chytrą i
zupełnie spokojną. — Po co ma pan wiedzieć, po co chce pan tyle wiedzieć, skoro nikt
pana wcale jeszcze nie zaczai niepokoić? Jest pan jak dziecko: dajcie mi zapałki do
zabawy! Dlaczego pan tak się niepokoi? Dlaczego pan się sam do nas wprasza, z jakiego
powodu? Co? Che, che, che!
— Powtarzam panu! — krzyknął z furią Raskolnikow — że nie mogę już wytrzymać...
— Czego? Niepewności? — przerwał mu Porfiry.
— Niech pan mnie nie dręczy! Nie chcę!... Mówię panu, że ja nie chcę!... Nie mogę i nie
chcę!... Słyszy pan, czy pan słyszy? — krzyczał, znowu, waląc pięścią w stół.
— Ciszej, proszę ciszej! Ludzie usłyszą! Mówię poważnie: niech pan się strzeże. Ja nie
żartuję! — powiedział szeptem Porfiry, ale tym razem nie miał już na twarzy wyrazu
przestrachu i babskiej dobroduszności. Przeciwnie, teraz po prostu rozkazywał, surowo
ściągnąwszy brwi i jakby od razu odrzucając wszelkie niedomówienia i dwuznaczniki. Ale
trwało to tylko chwilę. Raskolnikow, zaskoczony zrazu, wpadł nagle
416
w isiiiy szat. /\ie rzecz aziwna, znowu usłucnał rozkazu, aby mówić ciszej, chociaż trząsł
się w najsilniejszym paroksyzmie wściekłości.
— Ja nie pozwolę się dręczyć! — szeptał jak poprzednio, z bólem i nienawiścią, zdając
sobie nagle sprawę z tego, że nie może się oprzeć rozkazowi, co doprowadzało go do