zbrodnia i kara.pdf

z woaKi, lecz z tego, ze skoro tylko panie ujrzałem, coś uderzyło mi do głowy... Proszę nie
zwracać na mnie uwagi, plotę głupstwa; jestem pani niegodny... W najwyższym stopniu
niegodny!... Jak tylko odprowadzę panie do domu, wyleję sobie tu, nad kanałem, dwa
wiadra wody na głowę i zaraz przyjdę do siebie... Gdybyście panie wiedziały, jak bardzo
obie je kocham!... Nie śmiejcie się ze mnie ani nie gniewajcie się na mnie... Gniewajcie
się na wszystkich dokoła, byle nie na mnie! Jestem przyjacielem Rodi, a więc i waszym.
Chciałbym... Czułem to już dawno... jeszcze w zeszłym roku był taki moment... A zresztą
nie przeczuwałem niczego, spadłyście jakby z nieba. Może całą noc nie będę mógł spać...
Zosimow wyraził dziś obawę, że Rodion może postradać zmysły. Dlatego nie należy go
drażnić...
— Co też pan mówi! — krzyknęła matka.
— Czy lekarz rzeczywiście tak mówił? — spytała Dunia z niepokojem.
— Tak mówił, jednak to nic nie znaczy, zupełnie nic. Dał mu też lekarstwo, jakiś proszek,
na własne oczy widziałem. Nagle panie przyjechały... ach... Lepiej byłoby, gdybyście
przyjechały jutro! Dobrze przynajmniej, żeście odeszły: za godzinę sam Zosimow zda
wam relację. Tak, on nigdy się nie upija! I ja również wytrzeźwieję... Jak to się stało, że się
tak zalałem? Wszystkiemu winna ta dyskusja, do której mnie ci szubrawcy wciągnęli! A
tak przysięgałem sobie, że nigdy więcej nie będę się wdawał w dyskusje... Co za głupstwa
ci ludzie wygadywali! Omal ich nie pobiłem! Pozostawiłem tam mego wuja, niech odgrywa
rolę pana domu... No, czy panie uwierzą, że oni żądają, aby ludzie wyzbyli się swych
indywidualnych właściwości, i w tym widzą swój ideał! Aby się tylko niczym nie wyróżniać i
być jak najmniej sobą! I to uważają za ostateczny cel rozwoju ludzkości! Gdyby ta ich
idiotyczna paplanina miała w sobie przynajmniej coś oryginalnego, jednak...
— Pozwoli pan... — przerwała nieśmiało Pulcheria Aleksan-drowna. To jednak dodało mu
tylko werwy.
249
pani soDie my sur — perorował jeszcze giosmej. — Czy wyobraża pani sobie, że ja
przejmuję się tymi ich głupstwami! Ja nawet bardzo lubię, gdy ci ludzie mówią głupstwa,
prawienie głupstw jest jedynym przywilejem, który wywyższa ludzi ponad inne stworzenia.
Kto mówi głupstwa, ten dochodzi do prawdy! Właśnie to, że mówię głupstwa, czyni mnie
człowiekiem. Do żadnej prawdy się nie dochodziło, nie palnąwszy przedtem czternaście
razy, może nawet sto czternaście razy głupstwa, i jest to rzecz godna szacunku; my
jednak nie możemy własnym rozumem nawet głupstwa sformułować. Gadaj głupoty, lecz
rób to na swój własny sposób, a ja cię za to pocałuję. Mówić głupstwa w oryginalny
sposób to nawet lepiej niż mówić prawdę według utartych, obcych wzorów; w pierwszym
wypadku jest się człowiekiem, w drugim papugą. Prawda nam nie ucieknie; można jednak
popsuć sobie życie przez to głupie wyrzeczenie się indywidualności; można na to
przytoczyć mnóstwo przykładów. Czym bowiem jesteśmy teraz? Nasze wiadomości z
dziedziny nauki, postępu, rozwoju myśli, wynalazczości, ideałów, dążeń, liberalizmu,
rozsądku, doświadczenia i w ogóle wszystkiego, wszystkiego, wszystkiego, wszystkiego
są na poziomie przedwstępnej klasy gimnazjum! Nabraliśmy upodobania do pomagania
sobie obcą mądrością, przyzwyczailiśmy się do tego! Czyż nie jest tak? Czyż nie mam
racji? — Razumichin podniecał się coraz bardziej, ściskając i potrząsając ręce obu pań.
— Czyż to nie tak?
— O mój Boże, sama nie wiem — odparła biedna Pulcheria Aleksandrowna.
— Tak, tak... jakkolwiek nie we wszystkim zgadzam się z panem — zaczęła Dunia
zupełnie poważnie, natychmiast jednak krzyknęła z bólu, Razumichin ścisnął jej bowiem
bardzo boleśnie rękę.
— Tak? Pani mówi, że tak? W takim razie... W takim razie jest pani... — wołał w
uniesieniu — w takim razie jest pani wcieleniem dobroci, czystości, rozumu i...
doskonałości! Proszę dać mi swoją rękę, proszę o to... i pani również niech mi da
250