zbrodnia i kara.pdf

tego, co pan tam... wtedy... nabroił i sam opowiadał Sofii Siemionownie, ale jednak nie
całkiem. Może jestem zupełnie zacofany i nic już zrozumieć nie mogę. Niech mi pan, mój
drogi, wytłumaczy! Niech pan mnie oświeci co do najnowszych zasad.
— Nic pan nie mógł słyszeć, kłamie pan!
— Ależ ja nie o tym mówię, nie o tym (choć zresztą coś niecoś jednak słyszałem). Mam
na myśli te ciągłe pańskie ochy i achy! To Schiller oburza się w panu co chwila. Teraz
znowu: nie podsłuchuj pod drzwiami. Jeżeli tak, to niech pan idzie i zawiadomi władze, że
oto właśnie przytrafił mi się taki a taki casus1: w teorii znalazła się malutka omyłka. Jeżeli
zaś jest pan pewien, że pod drzwiami nie wolno podsłuchiwać, można natomiast walić,
czym się tylko da, stare baby dla swojej przyjemności, to niech pan wyjedzie jak
najprędzej do Ameryki! Niech pan ucieka, młody człowieku! Może jest jeszcze czas.
Szczerze panu mówię. Nie ma pan pieniędzy? Dam panu na drogę.
— Zupełnie o tym nie myślę — przerwał mu Raskolnikow ze wstrętem.
— Rozumiem (niech pan się zresztą nie trudzi, jeśli pan nie chce, może pan mi nie mówić
wiele), wiem, jakie problemy pana trapią: moralne, co? Problemy obywatela i człowieka?
A niech
Casus (lać.) — przypadek.
563
pan da sobie z nimi spokój, po co to panu teraz? Che! che! Ciągle się pan jeszcze czuje
obywatelem i człowiekiem? Jeśli tak, to po co było się pchać, nie trzeba było brać się do
nie swoich spraw. Niech pan się zastrzeli; co, nie ma pan ochoty?
— Pan, zdaje się, celowo usiłuje mnie zirytować, żebym tylko zostawił pana teraz
samego...
— Dziwak z pana! No, jesteśmy już na miejscu, oto schody. Widzi pan, to jest wejście do
mieszkania Sofii Siemionowny, sam pan zobaczy, że nie ma nikogo. Nie wierzy pan?
Kaper-naumow panu powie, ona tam zostawia klucz. A oto i sama madame de
Kapernaumow, co? Co? (ona jest trochę głucha). Wyszła? Dokąd? Słyszał więc pan? Nie
ma jej i nie będzie, może dopiero późno wieczorem. Chodźmy teraz do mnie. Przecież
chciał pan iść do mnie? Zatem jesteśmy u mnie. Madame Resslich nie ma w domu. Ta
kobieta ma wiecznie jakieś kłopoty, ale to dobra kobieta, zapewniam pana... Na pewno by
się panu przydała, gdyby pan zechciał być trochę rozsądniejszy. Widzi pan: biorę z biurka
tę oto pięcioprocentową obligację (mam ich jeszcze sporo!), pójdzie dziś na wymianę.
Przekonał się pan? Nie ma co tracić więcej czasu. Zamyka się biurko, zamyka się
mieszkanie i znowu jesteśmy na schodach. Chce pan, weźmiemy dorożkę? Jadę przecież
na Wyspy. Może się pan przejedzie? Mamy dorożkę, ruszamy na Wyspę Jełagina, co?
Pan odmawia? Nie wytrzymał pan? Nic nie szkodzi, przejedźmy się. Deszcz, zdaje się,
będzie padał, nie szkodzi, postawi się budę...
Swidrygajłow siedział już w dorożce. Raskolnikow uznał, że przynajmniej w danym
momencie nie ma powodów do niepokoju. Bez słowa odwrócił się i ruszył z powrotem w
stronę placu Siennego. Gdyby się choć raz obejrzał, to zdążyłby zauważyć, że
Swidrygajłow po przejechaniu niespełna stu kroków zapłacił dorożkarzowi i znalazł się na
chodniku. Lecz Raskolnikow nie widział tego, bo skręcił już za róg. Czuł głęboki wstręt do
Swidrygajłowa. „Że też mogłem choć przez chwilę czegoś spodziewać się po tym
ordynarnym łotrze, lubieżnym rozpustniku i łajdaku!" — krzyknął mimo woli. Opinię swą
Raskol-
564
nikow wypowiedział zbyt pospiesznie i lekkomyślnie. W całym zachowaniu się
Swidrygajłowa było bowiem coś, co nadawało mu co najmniej pewną oryginalność, jeżeli
nie tajemniczość. Co zaś się tyczyło jego siostry, to Raskolnikow był zupełnie pewny, że
Swidrygajłow nie zostawi jej w spokoju. Ale nie miał już siły ani ochoty, żeby o tym
wszystkim myśleć i zastanawiać się.