zbrodnia i kara.pdf

533
— Nie powiem, Rodionie Romanowiczu. W każdym razie teraz nie mam już prawa dłużej
zwlekać i zamknę pana. Niech więc pan się zastanowi: teraz jest mi już wszystko jedno,
bo szło mi tylko o pana. Słowo honoru, że tak będzie lepiej.
Raskolnikow uśmiechnął się złośliwie.
— Przecież to jest nie tylko śmieszne, ale nawet bezwstydne. Przypuśćmy nawet, że
jestem winien (czego wcale nie mówię), z jakiej racji mam się zgłaszać do pana i
przyznawać, jeżeli sam pan powiada, że tam u pana będę miał spokój!
— Ach, Rodionie Romanowiczu, nie należy brać wszystkiego dosłownie, może to
niezupełnie będzie spokójl Przecież to tylko teoria, w dodatku moja, a czy ja jestem dla
pana autorytetem? A może też coś jeszcze ukrywam przed panem nawet teraz? Nie
mogę przecież tak wziąć i wyłożyć wszystkiego przed panem, che-che! Rzecz inna, jaką
pan odniesie z tego korzyść. Czy pan wie, jakie zmniejszenie kary pociąga za sobą takie
przyznanie się? No i ta okoliczność, kiedy pan zgłosi się z przyznaniem. Niech pan tylko
pomyśli: ktoś inny wziął już winę na siebie i pogmatwał całą sprawę. A ja przysięgam panu
na Boga, że tak „tam" wszystko obrobię i urządzę, że pańskie wyznanie będzie wyglądało
na zupełną niespodziankę. Całe to psychologiczne dociekanie zniszczę, wszystkie
podejrzenia w stosunku do pana sprowadzę do zera, tak że pańskie przestępstwo będzie
wyglądało na coś w rodzaju chwilowego obłędu, bo między nami mówiąc, to naprawdę był
obłęd. Jestem uczciwym człowiekiem i dotrzymuję słowa.
Raskolnikow milczał ponuro, ze zwieszoną głową. Długo się zastanawiał, po czym znowu
się uśmiechnął, lecz tym razem łagodnie i smutno:
— Ach, nie trzeba! — po wiedział, jakby zupełnie nie usiłując maskować się przed
Porfirym. — Nie warto, nie potrzebuję waszego złagodzenia kary!
— No tak, tego właśnie się obawiałem! — jakby mimo woli stwierdził pośpiesznie Porfiry.
— Tego właśnie się obawiałem, że pan nie będzie potrzebował naszego złagodzenia
kary.
534
Raskolnikow popatrzył na niego smutno i przenikliwie.
— Niech pan nie gardzi życiem! — ciągnął dalej Porfiry. — Dużo lat będzie pan miał
jeszcze przed sobą. Nie potrzebuje pan złagodzenia kary, no to nie! Co za niecierpliwy
człowiek z pana!
— Jakich lat będę miał dużo przed sobą?
— No, życia! Cóż to, jest pan prorokiem, dużo pan wie? Szukajcie, a znajdziecie. Może
Bóg pana tak doświadcza. Przecież nie na wieki pan pójdzie pod klucz...
— Zwłaszcza przy złagodzeniu kary... — roześmiał się Raskolnikow.
— A co, zląkł się pan burżuazyjnego wstydu? Bardzo być może, że pan się przestraszył,
nie wiedząc nawet o tym, bo jest pan młody! A jednak właśnie pan nie powinien się lękać
czy też wstydzić przyznania się do winy.
— E-ech, gwiżdżę na to! — szepnął Raskolnikow pogardliwie i z obrzydzeniem, jakby
uważał, że nawet mówić o tym nie warto.
Wstał, jakby chcąc wyjść, ale zaraz usiadł z powrotem. Widoczne było, że miota nim
rozpacz.
— No właśnie, gwiżdżę sobie! Zawiódł się pan na sobie i myśli pan, że panu prymitywnie
pochlebiam. Dużo pan przeżył? Dużo pan wie? Wykombinował pan sobie teorię i wstyd
panu, że go zawiodła, bo już zbyt banalnie wypadła ta cała historia! Podle wypadła, to
prawda, mimo to jednak nie jest pan beznadziejnym łajdakiem. Wcale nie jest pan takim
łajdakiem! Przynajmniej pan sobie długo nie zawracał głowy, od razu doszedł pan do
ostatecznego kresu. Za kogo ja pana biorę? Uważam pana za człowieka, który gdy
odnajdzie swego Boga lub wiarę, to pozwoli sobie kiszki wypruwać, będzie stał i z
uśmiechem patrzył na swoich oprawców. Zatem niech pan odnajdzie, a będzie pan żył.
Przede wszystkim już dawno potrzebna panu zmiana powietrza. Cóż, cierpienie to także