zbrodnia i kara.pdf

Oczywiście nie mógł i nie chciał zastanawiać się nad swym chorobliwym stanem. Ciągły
niepokój jednak, wszystkie te katusze nie mogły przejść bez śladu. Że nie zmogła go
dotąd prawdziwa choroba, to chyba dlatego właśnie, iż ów ciągły niepokój wewnętrzny na
razie dodawał mu sił i podtrzymywał go sztucznie.
Błąkał się po ulicach bez celu. Słońce zachodziło. Ostatnio ogarniało go jakieś dziwne
przygnębienie. Nie było to przygnębienie szczególnie dojmujące i bolesne. Lecz było w
nim przeczucie czegoś nieustannego, wiekuistego, przeczucie beznadziejnych lat,
bezdennej, czarnej rozpaczy, przeczucie całej wieczności zamkniętej w „metrowej
przestrzeni". O zmierzchu nastrój taki zwykle jeszcze się potęgował.
500
— Czyż można nie zrobić głupstwa przy takich, czysto fizycznych przypadłościach,
zależnych od jakiegoś zachodu słońca! Nie tylko do Soni, nawet do Duni mógłbym pójść!
— mruknął z nienawiścią.
Ktoś go zawołał. Obejrzał się: gonił go Lebieziatnikow.
— Niech pan sobie wyobrazi, że byłem u pana, szukam pana. Niech pan sobie wyobrazi,
że wykonała swój plan i zabrała dzieci! Ledwieśmy ją znaleźli z Sofią Siemionowną. Wali
w patelnię, a dzieciom każe tańczyć. Dzieci płaczą. Zatrzymują się na rogach i przed
sklepikami. Tłum gapiów biega za nimi. Chodźmy.
— A Sonia? — zapytał zaniepokojony Raskolnikow, podążając za Lebieziatnikowem.
— Oszalała po prostu. To znaczy nie Sofia Siemionowną oszalała, tylko Katarzyna
Iwanowna, zresztą Sofia Siemionowną też szaleje. A Katarzyna Iwanowna zupełnie
oszalała. Mówię panu, zupełna wariatka. Policja ją zatrzyma. Może pan sobie wyobrazić,
jak to na nią podziała... są teraz nad kanałem, przy moście, niedaleko od mieszkania Sofii
Siemionowny. Całkiem blisko.
Nad kanałem, nie opodal mostu, o dwa domy od mieszkania Soni zgromadził się tłum,
złożony przeważnie z wyrostków i dziewcząt. Ochrypły, rozbity głos Katarzyny Iwanowny
słychać było już przy moście. Rzeczywiście to dziwaczne widowisko mogło zainteresować
uliczną publiczność. Katarzyna Iwanowna, w zniszczonej sukni, w chustce, w połamanym
słomkowym kapeluszu opadającym na bok głowy jak bezkształtna szmata, naprawdę
szalała. Była zmęczona i zdyszana. Jej zbolała, suchotnicza twarz miała wyraz bardziej
jeszcze cierpiący niż zazwyczaj (na ulicy, w słońcu, suchotnik zawsze wygląda gorzej niż
w mieszkaniu). Jej podniecenie nie zmniejszało się jednak, zdenerwowanie wzmagało się
z każdą chwilą. Rzucała się na dzieci, krzyczała na nie, uczyła na miejscu, przy ludziach,
jak tańczyć i co śpiewać, tłumaczyła im, dlaczego muszą to robić, wpadała w rozpacz, że
jej nie rozumieją, biła
501
je... Fotem nagle rzucała się na publiczność. Gdy zobaczyła kogoś choć trochę lepiej
ubranego, natychmiast zaczynała mu tłumaczyć, do czego doprowadzono dzieci ze
„szlacheckiego, a nawet arystokratycznego domu". Gdy w tłumie ktoś się roześmiał lub
zadrwił, rzucała się na śmiałków i zaczynała im wymyślać. Jedni się śmieli, inni kręcili
głowami, wszyscy jednak patrzyli z ciekawością na obłąkaną kobietę i wystraszone dzieci.
Patelni, o której mówił Lebieziatnikow, nie miała, przynajmniej Raskolnikow jej nie
zauważył. Katarzyna Iwanowna, zmuszając Poleńkę do śpiewu, a Łonie i Kolę do tańca,
zamiast w patelnię, wybijała takt wyschłymi dłońmi. Próbowała również nucić sama, ale za
każdym razem ostry kaszel przerywał jej przy drugim takcie, co doprowadzało ją znowu do
rozpaczy, a nawet do łez. Najwięcej denerwował ją płacz i przerażenie Koli i Loni.
Rzeczywiście próbowała ubrać dzieci w stroje ulicznych śpiewaków. Chłopiec w turbanie
zrobionym z jakiegoś czerwonego z białym materiału udawał Turka, dla Loni nie starczyło
na kostium, miał tylko na głowie czerwoną, włóczkową czapeczkę (a właściwie szlafmycę)
nieboszczyka ojca z wetkniętym w nią kawałkiem białego strusiego pióra, które jako
pamiątka rodzinna jeszcze po babce Katarzyny Iwanowny przechowywane było
dotychczas w kufrze. Poleńka była w swej codziennej sukience. Spoglądała nieśmiało na