zbrodnia i kara.pdf

wysoką, o długich, jakby powykręcanych nogach, w znoszonych butach z koźlej skóry,
nosiła się jednak bardzo czysto. A najważniejsze, co szczególnie dziwiło i śmieszyło
studenta, było to, że co i rusz bywała w ciąży...
— Przecież powiadasz, że to potwór — zauważył oficer.
1 Werszek — dawna rosyjska miara długości, wynosząca 4,45 cm. Wzrost człowieka
ponad dwa arszyny określano w werszkach. Por. przypis na s. 112.
96
— JCSŁ iciKa smagła, /c wygiąua jaK przeorany aragon, aie nie jak potwór, imaginuj
sobie. Ma jakiś dziwnie dobry wyraz twarzy i oczu. Bardzo dobry. Najlepszy dowód, że
niejednemu się podobała. Spokojna, łagodna, potulna, zgodna, na wszystko przystaje. I
ma też wcale miły uśmiech.
— Ho, ho! Widzę, że tobie też się podoba! — roześmiał się oficer.
— To takie moje dziwactwo. A wiesz, co ci powiem: to przeklęte stare pudło
zamordowałbym i ograbił, i zapewniam cię, bez najmniejszego wyrzutu sumienia — dodał
podniecony student.
Oficer roześmiał się serdecznie, a Raskolnikow drgnął. Jakie to było dziwne.
— Pozwól, że zadam ci jedno poważne pytanie — gorączkował się student. —
Oczywiście, zażartowałem, ale zważ: z jednej strony — głupi, bezmyślny, nędzny, zły i
chory babsztyl, nikomu na świecie niepotrzebny, raczej przeciwnie, bo przynosi wszystkim
szkodę, kreatura, która sama nie wie, po co żyje, a jutro i tak wyzionie ducha.
Rozumiesz? Czy ty to rozumiesz?
— No, rozumiem — odpowiedział oficer, wpatrując się uważnie w zaperzonego
współtowarzysza.
— Słuchaj dalej. Z drugiej strony zaś — młode, świeże siły, ginące z braku pomocy i to
tysiącami, wszędzie! Sto, tysiąc pięknych spraw i poczynań można by zrealizować,
wesprzeć i naprawić za pieniądze tej staruchy, utopione w klasztorze! Setki, a może i
tysiące istnień skierowanych na właściwą drogę, dziesiątki rodzin uratowanych od nędzy,
od rozkładu moralnego, od zguby, rozpusty i szpitali wenerycznych — i to wszystko za jej
pieniądze. Należałoby zamordować ją i zabrać jej pieniądze po to, by potem poświęcić się
całej ludzkości, dla dobra powszechnego; jak ci się zdaje, czy jedno drobne przestępstwo
nie zostałoby odkupione tysiącami dobrych uczynków? Za jedno życie — tysiąc istnień
uratowanych od rozkładu i zgnicia. Jedna śmierć w zamian za sto istnień — to przecież
prosty rachunek! Bo cóż znaczy na wadze ogólnej życie
4 — Zbrodnia i kara
97
LV/J iJuwAiwniiy^yj, giupiyj i ?/iyj o LCII uvu_y : i->iv^ wiy^WJ CHUZA/II z.j^iw
wszy, karalucha, zresztą i tego nie jest warta, bo ona tylko szkodę przynosi. Niszczy
bowiem życie innych: w tych dniach z wściekłości omal nie odgryzła Lizawiecie palca;
mało brakowało, a musieliby go amputować!
— Rozumie się, że babsztyl nie zasługuje na życie — zauważył oficer — ale tu przyroda
działa.
— Ejże, bracie, przecież przyrodę koryguje się, naprawia, bo inaczej utonęlibyśmy w
zabobonach. W przeciwnym razie nie byłoby ani jednego wielkiego człowieka. Powiadają:
„obowiązek, sumienie", nic nie mam przeciwko obowiązkom i sumieniu, ale jak my to
rozumiemy? Pozwól, zadam ci jeszcze jedno pytanie. Posłuchaj!
— Nie, teraz ty posłuchaj, ja ci zadam pytanie.
— No!
— Gadasz tu, perorujesz, a powiedz mi: zabiłbyś osobiście tę staruchę czy nie?
— Rozumie się, że nie! Ja tylko z poczucia sprawiedliwości... Nie o mnie tu chodzi...
— A moim zdaniem, jeżeli ty sam się nie decydujesz, to nie może tu być mowy o
sprawiedliwości! Chodźmy, zagramy jeszcze partyjkę!