zbrodnia i kara.pdf

— Jeżeli pan koniecznie chce wiedzieć coś o tej bzdurze, to kiedyś opowiem panu, a
teraz...
— Słyszałem również o jakimś służącym na wsi, że pan także coś tam zawinił.
— Bardzo pana proszę, dosyć! — przerwał Swidrygajłow z wyraźnym zniecierpliwieniem.
— Czy to czasami nie był ten sam służący, który po śmierci przychodził panu nabijać
fajkę... jak mi to pan sam opowiadał?
— irytował się coraz bardziej Raskolnikow.
Swidrygajłow spojrzał uważnie na Raskolnikowa, któremu się zdawało, że w spojrzeniu
tym błysnął drwiący uśmiech, ale Swidrygajłow pohamował się i odpowiedział bardzo
układnie.
— Właśnie ten. Widzę, że pana również wszystko to bardzo interesuje i będę uważał za
swój obowiązek przy pierwszej sposobności zadowolić pod każdym względem pańską
ciekawość. Niech to diabli! Widzę, że rzeczywiście mogłem się komuś wydać postacią
romantyczną. Niech więc sam pan osądzi, jak dalece winienem wdzięczność Marfie
Pietrownie za to, że
551
imopowiauafa o mnie pansKiej siostrze tyle ciekawych i tajemniczych historii. Nie ośmielę
się oceniać wrażenia, jakie to wywarło, w każdym razie było dla mnie korzystne. Mimo
całego zrozumiałego wstrętu Awdotii Romanowny do mnie i ówczesnego mego ponurego
i odpychającego wyglądu zrobiło się jej w końcu żal zmarnowanego człowieka. A gdy
młoda dziewczyna żałuje kogoś, jest to dla niej najgroźniejsze. Wtedy na pewno zechce
„ratować" i nawrócić, odrodzić i wskazać szlachetniejsze cele, wskrzesić do nowego życia
i nowej działalności. Wiadoma rzecz, że wszystko można sobie wymarzyć. Od razu
zrozumiałem, że ptak sam wpada w sidła, i z kolei sam się przygotowałem. Pan, zdaje się,
marszczy brwi. To bez powodu, pan przecież wie, że się skończyło na niczym. (Do licha,
ile ja tego wina piję!) Wie pan, zawsze żałowałem, od pierwszej chwili, że pańska siostra
nie urodziła się w drugim lub trzecim wieku naszej ery jako córka jakiegoś książątka,
namiestnika lub prokonsula1 w Azji Mniejszej. Niewątpliwie zostałaby męczennicą i na
pewno z uśmiechem zniosłaby szarpanie piersi rozpalonymi obcęgami. Poszłaby
dobrowolnie na ofiarę, a w czwartym albo piątym wieku uciekłaby na pustynię egipską i
tam żywiła się korzonkami, ekstazami i widzeniami. Marzy tylko o tym, żeby już nareszcie
pocierpieć za kogoś, a jak się jej nic takiego nie zdarzy, to gotowa jeszcze rzucić się z
okna. Słyszałem coś o niejakim panu Razumichinie. To podobno chłopak rozsądny (jak
świadczy samo nazwisko, pewno student), niech więc pilnuje pańskiej siostry. Jednym
słowem, zdaje mi się, że się na niej poznałem, co poczytuję sobie za zaszczyt. Ale wtedy,
na początku naszej znajomości, pan wie, jak to bywa, byłem lekkomysiniejszy i głupszy,
źle patrzyłem, źle widziałem. Niech to diabli, czemu ona jest taka ładna? Ja nie jestem
winien! Krótko mówiąc, zaczęło się to u mnie od ataku szalonej namiętności. Awdotia
Romanowna jest strasznie, nieprawdopodobnie, niesłychanie cnotliwa. (Niech pan
zauważy, że
1 Prokonsul — zarządca prowincji w starożytnym Rzymie. 552
mówię to panu o siostrze, podaję jako fakt. Cnotliwa jest aż chorobliwie mimo swej
otwartej głowy i to jej zaszkodzi.) Służyła u nas wtedy pewna dziewczyna, Paraszka,
czarnooka, świeżo sprowadzona z innej wsi, przedtem jej nie widywałem. Bardzo była
ładna, ale niemożliwie głupia: rozryczała się, narobiła wrzasku na całe podwórko i zrobił
się skandal. Pewnego razu, po obiedzie, Awdotia Romanowna umyślnie odszukała mnie,
gdy byłem sam w ogrodzie, i zażądała, z błyszczącymi oczami, żebym zostawił w spokoju
biedną Paraszkę. To była chyba pierwsza nasza rozmowa w cztery oczy. Ja oczywiście
poczytywałem sobie za zaszczyt uczynić zadość jej żądaniu, udałem skruszonego,
zmieszanego, jednym słowem, dobrze odegrałem swoją rolę. Zbliżyliśmy się, zaczęły się
tajemne rozmowy, nauki moralne, prośby, błagania, nawet łzy — czy pan uwierzy? —
nawet łzy! Jaką to siłę ma u niektórych panien namiętność do propagandy! Rozumie się,