zbrodnia i kara.pdf

— Czy wiesz, Soniu — zaczął Raskolnikow w uniesieniu — wiesz, co ci powiem? Gdybym
zabił dlatego tylko, że byłem głodny, to czułbym się teraz szczęśliwy! Wiedz o tym! —
powiedział, akcentując każde słowo. — Dlaczego, dlaczego, dlaczego tak zależy ci na
tym, żebym się przyznał, że źle zrobiłem?! Dlaczego tak zależy ci na tym marnym
zwycięstwie nade mną? Ach, Soniu, czyż po to do ciebie przyszedłem?
Sonia znowu chciała coś powiedzieć, lecz powstrzymała się.
— Dlatego przecież wczoraj wzywałem cię, byś poszła ze mną, bo ty jedna mi zostałaś.
— Żebym dokąd poszła?
— Nie kraść i nie zabijać, nie bój się, nie po to — uśmiechnął się gorzko — jesteśmy
różnymi ludźmi... Wiesz, Soniu, dopiero teraz zrozumiałem, dokąd wzywałem cię wczoraj.
Kiedy to mówiłem, sam nie wiedziałem jeszcze dokąd. O jedno mi szło tylko, w tym tylko
celu przyszedłem: nie opuszczaj mnie. Nie opuścisz, Soniu?
Uścisnęła mu rękę.
— Po co, po co jej powiedziałem, po co wyznałem? — jęknął po chwili, patrząc na nią z
niewysłowionym bólem. — Czekasz na wyjaśnienia, Soniu, siedzisz i czekasz, widzę to, a
co ja ci mam właściwie powiedzieć? Przecież ty nic z tego nie zrozumiesz, będziesz
cierpiała,., przeze mnie! No właśnie, płaczesz i znowu mnie obejmujesz, powiedz,
dlaczego mnie obejmujesz? Czy za to, że nie wytrzymałem i przyszedłem zwalić na kogoś
innego moją mękę: „Cierp i ty, to mnie będzie lżej!" Czy możesz kochać takiego łotra?
— A czy ty nie cierpisz? — odpowiedziała Sonia.
487
zjiowu mia tamtego uczucia owładnęła mm i zmiękł na chwilę.
— Zauważ, Soniu, ja mam złe serce: to wiele ci wytłumaczy. Dlatego właśnie przyszedłem
do ciebie, że jestem zły. Inny na moim miejscu nie przyszedłby. Jestem tchórz i... łajdak!
Ale... niech tam! Nie o to chodzi... Muszę ci teraz coś powiedzieć, ale nie wiem, od czego
zacząć...
Przerwał i zamyślił się.
— Ach, jakże różnymi jesteśmy ludźmi! — zawołał znowu.
— Nie pasujemy do siebie. Po co, po co przyszedłem tutaj! Nigdy sobie tego nie daruję!
— Nie, nie, to dobrze, że przyszedłeś! — stwierdziła Sonia.
— To lepiej, że będę wiedziała, o wiele lepiej! Spojrzał na nią z bólem.
— A w rzeczy samej! — powiedział, jakby zdecydował się wreszcie. — Przecież tak
właśnie było! Chciałem zostać Napoleonem, dlatego zabiłem, tak jest... Zrozumiałaś
teraz?
— N-nie — naiwnie i nieśmiało szepnęła Sonia — tylko... mów, mów! Zrozumiem, po
swojemu wszystko zrozumiem!
— prosiła go.
— Zrozumiesz? No dobrze, zobaczymy! Milczał i długo zastanawiał się.
— Sprawa wygląda tak: postawiłem sobie kiedyś pytanie: co zrobiłby na moim miejscu, na
przykład, Napoleon, gdyby dla rozpoczęcia kariery miał pod ręką nie Tulon, nie Egipt, nie
przeprawę przez Mont Blanc czy inne monumentalne i piękne rzeczy, lecz po prostu jakąś
śmieszną starowinę, wdowę po registratorze, którą w dodatku trzeba zabić, żeby z jej
kuferka zabrać pieniądze (dla tej kariery, rozumiesz?), czy zdecydowałby się na to, gdyby
nie było innego wyjścia? Czy powstrzymałoby go przeświadczenie, że jest to czyn zbyt
mało monumentalny i... występny? Otóż oświadczam ci, że borykałem się z tym
„zagadnieniem" bardzo długo, tak że w końcu było mi wstyd przed sobą samym. Bo
zrozumiałem wreszcie (tak jakoś nagle), że nie tylko by się nie wahał, ale w ogóle nie
przyszłoby mu do
488
głowy, że to nie jest dzieło monumentalne... Nie miałby żadnych skrupułów. I gdyby nie
miał innego wyjścia, to bez namysłu zadusiłby ją tak, że nie zdążyłaby nawet pisnąć! A
więc i ja... przestałem się namyślać... zabiłem ją... zgodnie z autorytatywnym przykładem.