zbrodnia i kara.pdf

stworzyć jest łatwo, ale z kauczuku; że będzie zalatywał trupem — nic to! Za to jest bez
życia, bez woli, jest niewolnikiem, który nie śmie nawet pomyśleć o buncie. I okazuje się,
że wszystko sprowadza się do ułożenia cegiełek oraz rozplanowania korytarzy i pokojów
w falans-terze1! Gmach już jest gotów, ale natura jeszcze do gmachu nie przygotowana.
Natura chce żyć, ona nie zakończyła jeszcze swego procesu życiowego i za wcześnie
grzebać ją na cmentarzu! Czystą logiką nie można przezwyciężyć natury! Logika widzi trzy
możliwości, podczas gdy tych możliwości jest milion. Milion ten zostaje odcięty i wszystko
redukuje się do kwestii komfortu. Zaiste, bardzo łatwe rozwiązanie! Jest ono kusząco
proste i nie trzeba przy tym myśleć! Najważniejsze jest to, że nie trzeba myśleć! Cała
tajemnica życia da się z łatwością wyłożyć na dwu kartkach druku!
— No, no, wpadł w trans, istny huragan! Jeśli chcemy, żeby umilkł, trzeba go przytrzymać
za ręce — powiedział Porfiry, śmiejąc się. — Niech pan sobie wyobrazi — zwrócił się do
Raskolnikowa — że coś podobnego było wczoraj wieczorem, z tą tylko różnicą, że gadało
ich sześciu naraz, a przedtem porządnie uraczyli się ponczem; może pan sobie
imaginować, co to było? Nie, bracie, mylisz się, „środowisko" odgrywa w przestępstwach
olbrzymią rolę, możesz mi wierzyć.
— To wiem i bez ciebie, ale proszę, odpowiedz mi na jedno tylko pytanie: jeżeli
mężczyzna czterdziestoletni gwałci dziesięcioletnią dziewczynkę, to czy także środowisko
skłoniło go do tego?
1 Falanster — osiedle spółdzielcze w idealnym ustroju według Charlesa Fouriera (1772-
1837), francuskiego socjalisty utopijnego.
313
— No, jeżeli dobrze się nad tym zastanowić, 10 cnyoa LŁIK — zauważył Porfiry ze
szczególną powagą w głosie. — Wcale nietrudno wykazać, że przyczyną zbrodni
popełnionej na dziesięcioletniej dziewczynce jest „środowisko".
Razumichin wpadł w furię.
— Jeżeli chcesz, to zaraz udowodnię ci, że jasny kolor twoich rzęs bierze się stąd, że
wysokość wieży Iwana Wielkiego w Moskwie wynosi trzydzieści pięć sążni1. Dowiodę ci
tego jasno i precyzyjnie, metodą postępową w aspekcie liberalizmu. Dowiodę ci tego
jasno. Podejmuję się! Co, może chcesz się założyć?
— Przyjmuję zakład! Bardzo chętnie usłyszymy, jak przeprowadzisz ten dowód!
Razumichin zerwał się z krzesła.
— Tak jest zawsze! Nie warto nawet zaczynać dyskusji z tobą! On mówi tak naumyślnie,
nie znasz go jeszcze, Rodionie! Wczoraj także stanął po stronie obrońców tego
absurdalnego poglądu tylko po to, żeby wystawić ich na durniów. I takie niestworzone
rzeczy gadał! A tamci podziwiali te banialuki!... On potrafi udawać tak nawet przez dwa
tygodnie. W zeszłym roku — nie wiem, skąd mu to przyszło do głowy — wmawiał nam, że
chce wstąpić do klasztoru, dwa miesiące upierał się przy tym! Niedawno znów nabrał nas,
że się żeni, wszystko miało już być przygotowane do wesela. Nawet sprawił sobie nowy
garnitur. Gratulowaliśmy mu. Potem okazało się, że nie było w tym ani słowa prawdy, ani
narzeczonej, ani wesela, wszystko zmyślił!
— Przekręcasz fakty! Garnitur sprawiłem sobie znacznie wcześniej. I właśnie z okazji
sprawienia sobie nowego ubrania przyszło mi na myśl, żeby dla żartu wyprowadzić was w
pole.
— Czy rzeczywiście jest pan takim mistrzem w sztuce udawania? — rzucił niedbale
Raskolnikow.
1 Sążeń — dawna miara długości, równa odległości od siebie końców środkowych
palców rozkrzyżowanych rąk, tj. około 178 cm.
314
wmz,ę, mc wierzy; mecn pan tyiKo poczeka, pana także wystrychnę na dudka! Cha! Cha!
Cha! No, ale żarty na bok. Mówimy tutaj o zbrodniach, środowisku, małych dziewczynkach
i innych tego typu kwestiach, a w związku z tym przypomniał mi się pański artykuł, który