zbrodnia i kara.pdf

Naprawdę, nie uderzało mnie to osiem lat temu, kiedy się tu wałęsałem... Teraz liczę tylko
na anatomię, słowo daję!
— Na jaką znów anatomię?
— A te wasze kluby, Dussoty2, zabawy czy ten cały postęp, no nie, obejdzie się tam bez
nas — ciągnął dalej, znów nie odpowiadając na pytanie. — I po cóż tu być szulerem?
— Szulerem pan też był?
— A jakże! Osiem lat temu była nas cała kompania i to jak się patrzy! Wesoło spędzało
się czas! A wszystko to ludzie z dobrymi manierami, poeci, kapitaliści. W ogóle, w naszym
rosyjskim społeczeństwie, najlepiej wychowani ludzie to ci, którzy bywali bici, czy zwrócił
pan na to uwagę? Ja sam zaniedbałem się dopiero na wsi. A swoją drogą wpakował mnie
wtedy do więzienia za długi pewien Grek z Nieżyna. Wówczas właśnie napatoczyła się
Marfa Pietrowna, wytargowała się i wykupiła mnie za trzydzieści tysięcy srebrników.
(Winie-nem był w sumie siedemdziesiąt tysięcy.) Wstąpiłem z nią w legalny związek
małżeński i natychmiast wywiozła mnie na wieś niby skarb jaki. Była pięć lat starsza ode
mnie. Bardzo mnie kochała. Siedem lat siedziałem na wsi kamieniem. I proszę zauważyć,
przez całe życie trzymała wyrok na mnie, weksel na cudze nazwisko na te trzydzieści
tysięcy. Gdybym tak zechciał sprzeciwić się jej, zaraz by mnie wpakowała! Z pewnością
zrobiłaby to. Kobiety umieją wszystko to jakoś pogodzić.
— A gdyby nie weksel, zwiałby pan?
1 Chodzi o reformę włościańską z 1861 r.
2 Dussot — właściciel eleganckiej restauracji w Sankt-Petersburgu.
346
— Czy ja wiem? Nie krępowałem się prawie tym wekslem. Nic mnie nie pociągało. Marfa
Pietrowna sama dwa razy proponowała mi wyjazd za granicę. Widziała, że się nudzę. Ale
co tam! Bywałem za granicą już dawniej i zawsze mi się tam jakoś smętnie robiło. Niby nic
specjalnego, wschód słońca, Zatoka Neapolitańska, morze, człowiek patrzy i smutek go
ogarnia. Najgorsze jest to, że rzeczywiście do czegoś się tęskni. Nie, w ojczyźnie jest
lepiej: tutaj przynajmniej ma się pretensję do innych, a siebie się usprawiedliwia.
Pojechałbym teraz z wyprawą na biegun północny, bo j'ai le vin mauvais1 i pijaństwo mi
obrzydło, a cóż zostało poza tym? Wszystkiego już próbowałem. Podobno w niedzielę, w
ogrodzie Jusupowów, Berg2 ma polecieć wielkim balonem. Chce zabrać pasażerów za
opłatą. Słyszał pan o tym?
— A pan by z nim poleciał?
— Ja? Tak... nie... — bąkał Świdrygajłow, jakby się rzeczywiście zastanawiał. „Co mu jest
właściwie?" — pomyślał Raskolnikow.
— Nie, weksel mnie nie krępował — ciągnął w zamyśleniu Swidrygajłow — nie chciało mi
się ruszać ze wsi. Zresztą, rok temu Marfa Pietrowna zwróciła mi ten weksel na imieniny z
porządną sumką w prezencie na dodatek. Miała przecież gotóweczkę. „Widzisz, jakie
mam do ciebie zaufanie, Arkadiuszu Iwanowiczu!" Naprawdę tak powiedziała. Pan nie
wierzy, że tak powiedziała? A wie pan: byłem na wsi porządnym gospodarzem, znają
mnie w okolicy. Sprowadzałem książki. Marfie Pietrownie podobało się to z początku,
potem nabrała obaw, że będę przemądrzały.
— Mam wrażenie, że pan bardzo tęskni za Marfa Pietrowna.
— Ja? Możliwe. Bardzo możliwe. A właśnie, czy wierzy pan w duchy?
— W jakie duchy?
1 J'ai le vin mauvais (fr.) — upijam się na ponuro.
2 Berg — organizator imprez rozrywkowych w Sankt-Petersburgu.
347
— Jak to w jakie? W zwyczajne duchy!
— A pan wierzy?
— Przypuśćmy, że nie, pour vous plaire1... A właściwie to niezupełnie nie...
— Czyżby? Ukazują się panu?