zbrodnia i kara.pdf

1 Waterloo — miejscowość w Belgii, gdzie 18 VI 1815 r. Napoleon został ostatecznie
rozbity przez wojska koalicji pod wodzą feldmarszałka Arthura Wellingtona oraz armię
pruską pod wodzą feldmarszałka Gebharda Bluchera. Wzięty przez Anglików do niewoli,
Napoleon abdykował i do końca życia internowany był na Wyspie Św. Heleny.
335
chcę... Ech, jestem tylko wszą estetyczną, i basta! — dorzucił nagle, parskając
obłąkańczym śmiechem. — Tak, naprawdę jestem wszą — ciągnął dalej, z niedobrą
satysfakcją czepiając się tej myśli, pogrążając się w niej, igrając i szydząc — jestem nią
już choćby dlatego, że po pierwsze, rozmyślam teraz o tym, że nią jestem. Po wtóre zaś,
jestem nią dlatego, że przez cały miesiąc niepokoiłem Opatrzność, wzywając ją na
świadka, że to, co robię, robię nie dla pofolgowania swym chuciom cielesnym, lecz mając
na widoku cel wspaniały i godny, cha, cha! Po trzecie dlatego, że postanowiłem przy
wykonaniu swego czynu przestrzegać możliwie największej sprawiedliwości, miary, wagi i
arytmetyki: ze wszystkich wszy wybrałem najbardziej bezużyteczną, a po zabiciu jej
postanowiłem wziąć od niej tylko tyle, ile mi potrzeba na pierwszy krok, ni mniej, ni więcej
(a więc reszta poszłaby na klasztor, zgodnie z jej testamentem, cha, cha!)... I dlatego
jeszcze, dlatego bezwarunkowo jestem wszą — dodał, zgrzytając zębami — że sam
jestem może bardziej podły i nikczemny aniżeli zabita przeze mnie wesz, i przeczuwałem
zawczasu, że powiem to sobie już po tym, jak ją zabiję! Czyż może być coś bardziej
okropnego? Co za pospolitość! Co za podłość!... O, jak dobrze rozumiem «proroka» na
koniu, z mieczem w ręku: Allach rozkazuje, więc masz go słuchać, «drżący» stworze! Ma
słuszność, ma zupełną słuszność «pro-rok», kiedy wystawia gdzieś w poprzek ulicy so-lidną
baterię i kosi winnych i niewinnych, nie zadając sobie nawet trudu, żeby objaśnić za
co... Bądź posłuszny, «drżący» stworze, i nie ośmielaj się niczego pragnąć, albowiem nie
twoja to rzecz!1 O, za nic w świecie, za nic nie przebaczę tej starej!"
Włosy zwilżył mu pot, rozpalone wargi drgały, nieruchome oczy wlepił w sufit.
„Matka, siostra... jakże ja je kochałem! Dlaczego teraz ich nienawidzę? Tak jest,
nienawidzę ich, po prostu fizycznie nie
1 Tak właśnie ujmuje posłuszeństwo wobec Allacha Aleksander Puszkin w wierszu
Naśladowanie Koranu (1824).
336
mogę znieść ich obecności... Onegdaj podszedłem i pocałowałem matkę, pamiętam...
Uścisnąłem ją i myślałem: co by to było, gdyby się dowiedziała?... A co będzie, jeżeli jej
powiem... Byłem do tego zdolny! Hm! ona przecież musi być do mnie podobna — dodał,
myśląc z wysiłkiem i jakby walcząc z gorączką, która potęgowała się coraz bardziej. — O,
jak ja teraz nienawidzę tej starej! Chyba zamordowałbym ją po raz drugi, gdyby ożyła!
Biedna Lizawieta! I co ją akurat wtedy przyniosło... Dziwne jednak, dlaczego prawie wcale
nie myślę o niej, jakbym jej wcale nie zamordował... Lizawieta! Sonia! Biedne, potulne, o
łagodnych oczach... Takie dobre!... Dlaczego one nie płaczą?... Dlaczego nie wydają
jęku?... Wszystko ofiarują... spoglądają tak łagodnie i miło... Soniu! Soniu! Potulna
Soniu!..."
Powoli tracił poczucie rzeczywistości. Dziwne mu się wydało, że nie mógł sobie
przypomnieć, w jaki sposób znalazł się na ulicy. Był już późny wieczór. Mrok gęstniał,
księżyc w pełni świecił coraz jaśniej. Jakaś niezwykła duszność wisiała w powietrzu.
Tłumy ludzi zalegały ulice, rzemieślnicy i robotnicy śpieszyli do domów; kręcili się
spacerowicze; czuć było wapno, kurz i pleśń. Raskolnikow szedł smutny i stroskany:
pamiętał dobrze, że wychodząc z domu, miał jakiś zamiar, żeby coś zrobić jak najprędzej,
ale zapomniał, co mianowicie. Nagle zatrzymał się i zobaczył, że po drugiej stronie ulicy
stoi na chodniku jakiś człowiek i daje mu znaki ręką. Raskolnikow skierował się ku niemu
przez ulicę, ale człowiek ów nagle odwrócił się i poszedł sobie, jakby nigdy nic; szedł
opuściwszy głowę, nie odwracając się, jakby wcale nie dawał mu znaków. „A może i nie
dawał żadnych znaków?" — pomyślał Raskolnikow, ale przyśpieszył kroku, żeby go