zbrodnia i kara.pdf

kiedy przyszli ze stróżem, były otwarte. Stąd wniosek prosty: Koch i Piestriakow
zamordowali. Oto ich logika.
— Co się tak denerwujesz, po prostu zatrzymali ich; nie można inaczej... O ile sobie
przypominam, to tego Kocha spotykałem; okazuje się, że skupował od tej starej
zastawione rzeczy. Jak ci się to podoba?
— Wiem, to jakiś szubrawiec! Weksle też skupował. Bardzo pomysłowy. Kombinator! A
mnie bardziej złości inna strona sprawy, rozumiesz mnie? Ich rutyna, zasklepienie
myślowe, stetryczenie... o to mnie diabli biorą! A tu właśnie, w tej sprawie, można odkryć
nowe drogi. Na podstawie samych danych psychologicznych można wykazać, w jaki
sposób wpada się na właściwy trop. „Jak to? — powiadają. — Mamy przecież fakty". Ale
fakty to nie wszystko, co najmniej połowa sprawy polega na umiejętnym operowaniu
faktami!
— A ty umiesz operować faktami?
— Mniejsza o to, ale nie wolno milczeć, gdy się czuje, gdy się czuje przez skórę, że
właśnie można by sprawie pomóc, gdyby tylko... Och! Czy znasz szczegóły tej sprawy?
— Właśnie czekam na szczegóły o malarzu.
— Ach, racja! Posłuchaj: na trzeci dzień po zabójstwie, rankiem, kiedy jeszcze bawili się z
tym Kochem i z Piest-riakowem, choć oni wytłumaczyli się z każdego swego kroku — i
wszystko to było aż nadto oczywiste! — stanęli nagle wobec najmniej spodziewanego
faktu. Niejaki Duszkin, chłop, właściciel piwiarni w domu naprzeciw, zjawia się w kancelarii
policyjnej, przynosi futeralik jubilerski ze złotymi kolczykami
175
l opowiaaa iaKą oio msionę: „ri^yiatujc uu mnie /, wicuz,uici, iu jest przedwczoraj, tak
jakoś po ósmej — dzień i godzina! Czy zdajesz sobie z tego sprawę? — niby robotnik,
malarz, który i dawniej do mnie przychodził, Mikołaj, i przynosi mi to pudełko ze złotymi
kolczykami, z kamykami, i prosi o dwa ruble pod zastaw, a na moje pytanie, skąd je ma,
powiada, że znalazł na chodniku. Więcej o tym rozmowy nie było — mówi niby Duszkin —
wyniosłem mu tylko papierek, czyli rubla, bo myślę sobie, jak nie zastawi u mnie, to
zastawi u innego, i tak przepije, więc niech to już u mnie leży; z cudzego wożą złaź choć
wśród morza, cudzego nie chcę, jak się co wykryje albo między ludźmi gadanie jakie
będzie, to sam przyjdę i oddam". To oczywiście austriackie gadanie, łże jak pies, znam
tego Dusz-kina, to paser, przechowuje kradzione rzeczy, a trzydziestorub-lową rzecz nie
po to wziął, żeby oddać, ale po prostu wykiwał Mikołaja. Potem stchórzył i tyle. Zresztą,
pal go diabli; słuchaj dalej. Duszkin mówi: „A tego chłopa, Mikołaja Diemientiewa, znam
od małego, krajanie jesteśmy, z jednej guberni i powiatu, zarajskiego niby, spod Riazania.
Mikołaj, choć nie jest pijakiem, ale wypić lubi, i wiedziałem niby, że pracuje w tym domu,
razem z Mitrijem maluje, a obydwaj są z jednych miejsc. I jak tylko dostał papierek, zaraz
go zmienił, wypił jeden po drugim dwa kielonki, wziął resztę i poszedł sobie, a Mitrija
wtedy z nim nie widziałem. Na drugi dzień dopiero wywiedziałem się, że Alonę Iwanownę i
siostrę, Lizawietę Iwanownę, siekierą zarąbali, wtedy w niepewności byłem co do
kolczyków, bo wiedziałem, że nieboszczka pod zastaw pieniądze pożyczała. Poszedłem
do nich do domu i zacząłem się cichaczem wypytywać, a na sam początek zapytałem: czy
jest tu Mikołaj? A Mitrij peda mi, że Mikołaj hulał gdziesik, do domu przyszedł o świcie,
pijany, w mieszkaniu był z dziesięć minut, chyba nie więcej, i znowu poszedł, a potem już
go Mitrij nie widział i robotę sam wykańcza. A robotę mają na tych samych schodach,
gdzie mieszkała nieboszczka, na pierwszym piętrze. Jakem się o tym dowiedział, nie
wydałem się z tym nikomu — tak Duszkin mówi
176
— a co uu zaoojsiwa, 10 wywieuzmicm się wszysiiuegu, cu mogłem, i wróciłem do domu
w takiej samej niepewności. A dzisiaj rankiem, o ósmej godzinie — to jest na trzeci dzień,
rozumiesz? — widzę, wchodzi do mnie Mikołaj, urżnięty, ale nie żeby zupełnie pijany, bo
rozumie, co się do niego mówi. Usiadł na ławce, milczy. A oprócz niego w interesie był