zbrodnia i kara.pdf

Zmusił go do wzięcia szklanki. Raskolnikow machinalnie podniósł ją do ust, lecz
oprzytomniawszy, ze wstrętem postawił na stole.
— Tak, miał pan ataczek! W ten sposób, mój drogi, znowu nabawi się pan dawnej
choroby — z przyjacielskim współczuciem zagdakał Porfiry, ciągle jeszcze jakiś
zmieszany. — Boże mój, jakże można się tak nie szanować? I Dymitr Pro-kofjiwicz był u
mnie wczoraj; zgadzam się, zgadzam się, mam brzydki, złośliwy charakter, a on wyciągnął
z tego Bóg wie jakie wnioski!... Mój Boże! Przyszedł wczoraj, po panu, jedliśmy obiad,
mówił, mówił, a ja tylko rozkładałem ręce. Mój Boże, myślę... Czy to pan go przysłał?
Niech pan usiądzie, na Boga!
— Nie, nie przysłałem go! Ale wiedziałem, że poszedł do pana i wiedziałem po co — ostro
odpowiedział Raskolnikow.
— Wiedział pan?
— Wiedziałem. I co z tego?
— A to, że ja, Rodionie Romanowiczu, mój ty dobrodzieju, wiem jeszcze o innych
pańskich czynach. O wszystkim wiem! Wiem, jak to chodził pan najmować mieszkanie o
zmierzchu, prawie w nocy, szarpał pan za dzwonek, dopytywał się o krew, namącił w
głowie robotnikom i stróżom. Ja przecież rozumiem pański nastrój wtedy... Tylko że w ten
sposób pan doprowadzi się do obłędu, jak Boga kocham! Zapłacze się pan! Wrze pan
411
zbyt gwałtownie oburzeniem, szlachetnym oburzeniem, bo był pan krzywdzony najpierw
przez los, a potem przez rewirowych. Miota się więc pan to tu, to tam, żeby zmusić, że tak
powiem, wszystkich do szybszego zajęcia się panem, żeby już raz z tym wszystkim był
koniec, bo obrzydły już panu te głupoty i te wszystkie podejrzenia. Czy nie tak? Odgadłem
nastrój, co? Tylko że w ten sposób pan nie tylko siebie, ale i Razumichina wpędzi mi w
chorobę. A on jest za dobry na to, pan wie o tym. Pan jest chory, a on zacny, więc skłonny
do zarażenia się... Opowiem panu, dobrodzieju, jak się pan uspokoi... Dobrodzieju, na
Boga, niechże pan usiądzie! Proszę bardzo, niech pan odpocznie. Jak pan wygląda!
Proszę usiąść.
Raskolnikow usiadł, dreszcze ustępowały, gorąco rozchodziło się po całym ciele. Z
głębokim zdziwieniem i wielką uwagą słuchał wystraszonego i po przyjacielsku
krzątającego się przy nim Porfirego Pietrowicza. Nie wierzył w ani jedno jego słowo,
aczkolwiek odczuwał dziwną chęć uwierzenia. Niespodziewane słowa Porfirego o
mieszkaniu zaskoczyły go zupełnie. „Cóż to znaczy, że on wie o mieszkaniu — pomyślał
— i sam opowiada o tym?"
— Tak, mieliśmy prawie taki sam, psychologiczny przypadek w naszej praktyce sądowej,
taki chorobliwy przypadek — ciągnął szybko Porfiry. — Pewien gość również oskarżył się
o morderstwo i to w jaki sposób: całą halucynację1 opowiedział, przedstawił fakty, podał
okoliczności, zmylił, zdezorientował wszystkich i każdego z osobna, a dlaczego? W
pewnej mierze, zupełnie mimo woli, stał się on przyczyną morderstwa, ale tylko w pewnej
mierze. Kiedy się dowiedział, że to on podsunął myśl mordercom, zaczął się dręczyć,
tracić zmysły, miał halucynacje, zmarniał całkiem i sam siebie przekonał w końcu, że to on
zamordował! Ostatecznie sprawę rozwikłał sąd najwyższy. Nieszczęśnika uniewinniono i
oddano pod dozór lekarski. Dzięki niech będą sądowi najwyższemu. Ach! Aj-aj-aj!
1 Halucynacja — przywidzenie, spostrzeganie czegoś nie istniejącego.
412
Jaki to ma sens, dobrodzieju? Można się nabawić białej gorączki przy takiej skłonności do
drażnienia sobie nerwów. Kto to widział, żeby chodzić po nocy, ciągnąć za dzwonki,
wypytywać się o krew! Taką psychologię poznałem już podczas swojej praktyki. Człowiek
ma czasem chęć rzucić się z okna albo skoczyć z dzwonnicy, czuje się wtedy taką silną
pokusę. To samo było z tym dzwonkiem... To choroba, proszę pana, choroba! Zaczai pan
zbytnio zaniedbywać swoją chorobę. Może poradziłby się pan jakiegoś doświadczonego
medyka, bo jest z panem źle!... Pan bredzi! To wszystko dzieje się u pana w malignie!...