zbrodnia i kara.pdf

Raskolnikowowi na chwilę pociemniało w oczach.
„Czyżby on i teraz, czyżby on i teraz kłamał? Niepodobieństwo, niepodobieństwo!" —
odtrącał od siebie tę myśl, zdając sobie sprawę, do jakiej wściekłości i furii może go ona
doprowadzić, więcej nawet — do obłędu.
— To się nie działo w malignie, to się działo na jawie! — krzyknął, natężając wszystkie
władze mózgu, by przejrzeć grę Porfirego. — Na jawie, na jawie, słyszy pan?
— Ależ tak, rozumiem i słyszę! Pan wczoraj także mówił, że to nie było w malignie,
specjalnie to pan nawet podkreślał! Ja wszystko wiem i rozumiem, co mi pan może
powiedzieć! Ech, ech!... Niech pan tylko posłucha, łaskawco mój, choćby na przykład ta
właśnie okoliczność. Gdyby pan rzeczywiście, naprawdę był przestępcą lub był w
jakikolwiek sposób zamieszany w tę przeklętą sprawę, to przecież sam nie twierdziłby pan
chyba, że pan nie działał w gorączce, lecz w zupełnej przytomności. I to tak stanowczo, z
takim niezwykłym uporem. Czy mogłoby to mieć miejsce, czy mogłoby to wtedy mieć
miejsce? Moim zdaniem, byłoby wprost przeciwnie: gdyby pan miał cokolwiek na
sumieniu, to utrzymywałby pan, że właśnie w malignie, nie inaczej! Czyż nie tak? Prawda?
Wydawało się, że w tym pytaniu tkwi jakiś podstęp. Raskol-nikow odsunął się od
nachylonego nad nim Porfirego aż na oparcie kanapy i milcząc, patrzył mu z
niedowierzaniem prosto w oczy.
413
— Albo sprawa z panem Razumichinem: czy przyszedł wczoraj z własnej inicjatywy, czy z
pańskiej namowy? Powinien by pan powiedzieć, że z własnej inicjatywy, i ukryć, że to pan
go namówił! A pan nie ukrywa tego. Twierdzi pan, że właśnie był przez pana namówiony!
Raskolnikow nigdy niczego podobnego nie twierdził. Zimny dreszcz przeszedł mu po
plecach.
— Pan ciągle kłamie — powiedział wolno, z wysiłkiem, ze skrzywionymi w bolesnym
uśmiechu ustami. — Znowu chce mi pan dowieść, że przejrzał pan moją grę, że pan z
góry wie, co będę panu mówił — ciągnął, zdając sobie sprawę z tego, że nie waży słów
tak, jakby należało.
Mówiąc to, patrzył mu ciągle prosto w twarz i nagle szalona wściekłość błysnęła w jego
oczach.
— Kłamie pan ciągle! — krzyknął. — Pan wie doskonale, że najlepszym wykrętem dla
przestępcy jest nieukrywanie tego, czego ukryć nie można! Nie wierzę panu!
— Akurat, ładny z pana krętacz! — zachichotał Porfiry Piętro wieź. — Nie można z panem
dojść do ładu, dobrodzieju, owładnęła panem jakaś melancholia1. Więc nie wierzy mi
pan? A ja panu mówię, że pan już trochę wierzy, doprowadzę do tego, że pan uwierzy
całkowicie, bo naprawdę pana lubię i szczerze pragnę pańskiego dobra.
Raskolnikowowi zadrgały usta.
— Tak, pragnę. A na zakończenie powiem panu — ciągnął Porfiry, ująwszy lekko, po
przyjacielsku ramię Raskolnikowa powyżej łokcia — powiem panu na zakończenie: niech
pan uważa na swoją chorobę. Poza tym zjechała teraz do pana pańska rodzina, niech
pan pamięta o niej. Trzeba się nią opiekować, troszczyć się o nią, a pan ją tylko
niepokoi...
— Co to pana obchodzi? Skąd pan wie o tym? Czy to pańska rzecz? A więc pan mnie
śledzi i chce mi pan dać to do zrozumienia?
1 Melancholia — głęboka depresja psychiczna objawiająca się niechęcią do życia, a
nawet manią samobójczą.
414
rrzeciez wiem to od pana samego! Pan sobie już nie zdaje sprawy, że w zdenerwowaniu
zdradza się pan ze wszystkim przede mną i przed innymi. Od pana Razumichina również
dowiedziałem się wczoraj wielu ciekawych szczegółów. Pan mi przerwał, a chciałem panu
właśnie powiedzieć, że przez swoją podejrzliwość, mimo całej swojej bystrości, stracił pan
zdrowy sąd o rzeczach. Na przykład, że wrócę tu do tego samego tematu, sprawa z