zbrodnia i kara.pdf

— Tak, jest to wstrętne i poniżające! Odczuwam to tak samo jak ty! Ale... skoro już
mówimy o tym otwarcie (bardzo się cieszę, że wreszcie doszło do tego, że możemy o tym
mówić otwarcie!), muszę ci powiedzieć, że wyczuwałem u nich tę myśl już przedtem,
naturalnie jako coś ledwie dostrzegalnego, coś dopiero kiełkującego. Jak mogą jednak,
nawet w tej formie, pomyśleć coś podobnego? Jak mogą ważyć się na coś podobnego?
W jaki sposób doszli do tego? Gdybyś wiedział, jak mnie to irytowało! Jak to? Oto biedny
student, podupadły wskutek nędzy i hipochondrii, w przeddzień ataku strasznej choroby z
gorączką, która (to bardzo ważne!) od dawna siedziała już w nim, drażliwy i ambitny,
człowiek znający swoją wartość, który przesiedział sześć miesięcy samotnie, stoi w
łachmanach i podartych butach z jakimiś policajami i musi wysłuchiwać ich uwag i
docinków; do tego jeszcze przychodzi nieoczekiwany nakaz zapłacenia weksla radcy
Czebarowowi, śmierdzi farba, upał trzydzieści stopni Reaumura1, powietrze zapierające
dech, tłum ludzi, opowiadanie o zamordowaniu osoby, u której był onegdaj, i to wszystko
przy pustym żołądku! Tak, chciałbym zobaczyć takiego, co by nie zemdlał! I na tym, na
tym opierają się ich podejrzenia! Do diabła! Rozumiem, że to może kogoś zirytować, ja
jednak na twoim miejscu, Rodia, śmiałbym się im
1 Renę Antoine Reaumur (1683-1757) — francuski fizyk i przyrodnik; w 1730 r.
skonstruował termometr alkoholowy.
328
wszystkim w oczy na całe gardło i nie tylko, naplułbym im w twarz i dał po gębie,
naturalnie w sposób mądry, tak jak bić się powinno, i cała sprawa byłaby załatwiona od
razu. Pluń na to! Weź się w garść! To wstyd!
„Bardzo dobrze to przedstawia" — pomyślał Raskolnikow.
— Plunąć na to? A jutro znowu przesłuchanie! — powiedział z goryczą. — Może mam się
wdawać w wyjaśnienia? I tak już żałuję, że wczoraj tak poniżyłem się w restauracji wobec
Zamietowa...
— Do diabła! Pójdę do Porfirego! Wezmę go w obroty, w sposób familijny, już on mi
wszystko wyśpiewa! A co do Zamietowa...
„Nareszcie się domyślił!" — pomyślał Raskolnikow.
— Poczekaj — wrzasnął nagle Razumichin, chwytając go za ramię. — Jesteś w błędzie.
Przemyślałem to. Jakaż to mogła być pułapka? Mówisz, że pytanie o tych robotników było
pułapką? Pomyśl tylko: gdybyś naprawdę to zrobił, to czy mógłbyś się wygadać, że
widziałeś mieszkanie... i robotników? Wprost przeciwnie: powiedziałbyś, że nic nie
widziałeś, nawet gdybyś ich widział! Przecież nikt nie będzie świadczyć przeciw sobie!
— Gdybym to zrobił, to na pewno powiedziałbym, że widziałem robotników i mieszkanie
— odparł Raskolnikow niechętnie, ze wstrętem.
— Po cóż świadczyć przeciw sobie?
— Dlatego, że jedynie ciemni chłopi albo niedoświadcze-ni nowicjusze podczas
przesłuchania zaprzeczają z miejsca wszystkiemu! Człowiek mądry i doświadczony
potwierdza wszystkie zewnętrzne i niezaprzeczalne fakty, ale tłumaczy je innymi
przyczynami, znajdzie zawsze coś, co przedstawia te fakty w zupełnie innym świetle.
Porfiry mógł na to właśnie liczyć, że będę w ten sposób odpowiadać, że powiem, iż coś
niecoś widziałem, dodam tylko jakieś objaśnienia...
— Ale przecież od razu by ci powiedział, że na dwa dni przed zabójstwem robotników nie
było jeszcze w mieszkaniu,
329
to znaczy, dowiódłby ci, ze byłeś u łichwiarki w dniu zabójstwa przed ósmą.
Przygwoździłby cię na takiej drobnostce!
— Może na to właśnie liczył, że nie zdążę pomyśleć i będę się śpieszył, by odpowiedzieć
jak najprawdopodobniej, zapominając o tym, że wówczas robotników jeszcze nie było.
— Jak można o tym zapomnieć?