zbrodnia i kara.pdf

wielce interesujących i tajemniczych kołach. Uderzyło to Łużyna. Koła te, wpływowe,
wszechwiedzące, pogardzające wszystkimi i wszystkich demaskujące, od dawna już
napawały Łużyna jakimś dziwnym, zupełnie nie dającym się określić lękiem. Oczywiście
on sam, mieszkając na prowincji, nie mógł wyrobić sobie o sprawach tego rodzaju choćby
przybliżonego pojęcia. Słyszał, jak i inni, że istnieją, zwłaszcza w Petersburgu, jacyś
postępowcy, nihi-liści1, wywrotowcy itd., itp., ale również, podobnie jak inni, do absurdu
wyolbrzymiał i przeinaczał sens i znaczenie tych nazw. Od kilku lat najbardziej obawiał się
zdemaskowania i to było głównym źródłem jego przesadnego niepokoju, zwłaszcza na
myśl o przeniesieniu się do Petersburga. Pod tym względem był, jak to się mówi,
zastraszony podobnie, jak bywają czasami zastraszone małe dzieci. Kilka lat temu na
prowincji, jeszcze w zaraniu swej kariery, był dwukrotnie świadkiem bezlitosnego
zdemaskowania dość wpływowych dygnitarzy gubernialnych, których się trzymał i którzy
go protegowali. Jeden z tych wypadków skończył się wyjątkowo skandalicznie, drugi zaś o
mały włos nie zakończył się fatalnie. Oto dlaczego Łużyn postanowił natychmiast po
przyjeździe do Petersburga dowiedzieć się, o co chodzi, i jeśli okaże się to potrzebne,
zabezpieczyć się na wszelki wypadek, szukając oparcia w „naszym młodym pokoleniu". W
tym względzie liczył na Andrzeja Siemionowicza i odwiedzając na przykład Raskolnikowa,
umiał już jako tako wtrącić do rozmowy zasłyszane niedawno opinie...
1 Nihiliści (od łac. nihil — nic) — osoby negujące wszelkie przyjęte w danym
społeczeństwie normy i wartości natury społecznej, religijnej, moralnej itd., bądź też
skrajnie je relatywizujące. W latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XIX w. w Rosji
była to urągliwa nazwa nadawana demokratom rewolucyjnym i radykalnej studenterii
przez publicystykę zachowawczą. Z czasem stała się nazwą obiegową.
431
JĆIKK.U1W1CK SZyDKU ZiiUWćlZyi, LIC rt.HUlZ.CJ OlCllllUllUWlUZ JCSL
człowiekiem bardzo miernym i prostakiem, wcale go to nie rozczarowało ani nie uspokoiło.
Gdyby przekonał się, że wszyscy postępowcy są takimi samymi głupcami, to i wtedy
nawet nie uciszyłby się jego niepokój. Właściwie wszystkie te teorie, myśli i system (jakimi
zarzucił go Andrzej Siemionowicz) nic a nic go nie obchodziły. Miał swoje własne cele.
Chciał się jedynie jak najprędzej, natychmiast dowiedzieć: co i w jaki sposób tutaj się
odbywa? Czy ci ludzie posiadają wpływy, czy nie? Czy jest się czego obawiać, czy też
nie? Zdemaskują go, gdyby to a to przedsięwziął, czy nie zdemaskują? Jeśli zaś
zdemaskują go, to za co właściwie i co mianowicie się dziś demaskuje? Nie koniec na
tym: chciał wiedzieć, czy nie można się do nich wkręcić jakimś sposobem i wykorzystać
ich, jeżeli rzeczywiście są silni? Czy należało to zrobić, czy też nie? Czy nie dałoby się
zużytkować ich dla własnej kariery? Słowem, nasuwały się setki pytań.
Ów Andrzej Siemionowicz był to szczapowaty i skrofuliczny jegomość, małego wzrostu.
Miał jakąś tam posadę, przedziwnie jasne włosy i kotletowate bokobrody, z których był
bardzo dumny. Poza tym niemal zawsze dolegały mu oczy. Miał dosyć miękkie serce, lecz
mówił z nadmierną pewnością siebie, a nieraz nawet niezwykle zuchwale, co w
zestawieniu z jego chuderlawą postacią prawie zawsze robiło śmieszne wrażenie. Amalia
Iwano-wna zaliczała go jednak do porządniejszych lokatorów, ponieważ się nie upijał i
płacił regularnie za mieszkanie. Mimo tych zalet Andrzej Siemionowicz w istocie był
głupkowaty. Przystał do postępowców i do „naszego młodego pokolenia" ze szczerego
zamiłowania. Był jednym z licznej i różnorodnej rzeszy miernot, poronionych zdechlaków i
niedouczonych zarozumialców, którzy czepiają się najmodniejszych i popularnych idei,
aby je natychmiast strywializować i wykoślawić to wszystko, czemu sami służą, nieraz w
najlepszej wierze.
Lebieziatnikow, choć poczciwy z natury, zaczai także nie znosić swego współlokatora i
dawnego opiekuna Łużyna. Obaj
432