zbrodnia i kara.pdf

proch! Syknie, zapali się, rąbnie i basta! Wszystko mija! W sumie — złote serce! Nawet w
pułku tak go przezywali: „porucznik Proch"...
— A cóż to był za pułk! — westchnął Ilja Pietrowicz, mile połechtany, ale ciągle jeszcze
wzburzony.
Raskolnikow poczuł chęć powiedzenia im czegoś wyjątkowo miłego.
— Ależ, panie kapitanie — zaczął możliwie najbardziej niewymuszenie, zwracając się
naraz do Nikodema Fomicza — niech pan wejdzre w moje położenie... Gotów byłbym
nawet przeprosić tego pana, jeżeli go dotknąłem. Jestem biednym, chorym studentem,
zadręczonym nędzą (tak dosłownie to określił: „zadręczonym"). Jestem byłym studentem,
bo obecnie nie jestem w stanie się utrzymać, ale pieniądze otrzymam. Mam matkę i
siostrę w ..ej guberni. Po otrzymaniu zapłacę. Gospodyni moja jest to bardzo dobra
kobieta, ale do tego stopnia rozzłościła się, gdy straciłem korepetycje, że mi nawet
obiadów nie przysyła... i w ogóle nie rozumiem, co to za weksel! Teraz żąda ode mnie
zapłacenia, a z czego ja jej zapłacę, niech pan sam pomyśli!...
136
— Ale to nie nasza rzecz... — znowu zauważył sekretarz.
— Przepraszam, przepraszam, najzupełniej się z panem zgadzam, ale niechże pan i mnie
pozwoli wyjaśnić — przerwał Raskolnikow, zwracając się nie do sekretarza, ale nadal do
Nikodema Fomicza, równocześnie dając wyraźnie do zrozumienia, że zwraca się również
do Ilji Pietrowicza, aczkolwiek ten uparcie udawał, że jest zajęty korespondencją, i
pogardliwie nie zwracał na niego uwagi — niechże pan pozwoli mi wyjaśnić, że mieszkam
już u niej około trzech lat, od przyjazdu z prowincji, i przedtem... przedtem... zresztą
dlaczegóż miałbym się nie przyznać do tego, że zaraz po przyjeździe obiecałem, iż ożenię
się z jej córką, było to ustne przyrzeczenie, do niczego nie zobowiązujące... Była to
panna... zresztą nawet mi się poniekąd podobała... chociaż zakochany nie byłem...
słowem, młodość, właściwie chcę powiedzieć, że gospodyni udzielała mi wtedy dużego
kredytu, i dlatego może prowadziłem tryb życia nieco... słowem, byłem nieco
lekkomyślny...
— Nikt od pana nie wymaga takich zwierzeń, szanowny panie, a ponadto nie mamy czasu
— brutalnie i z niejakim triumfem przerwał mu Ilja Pietrowicz, ale Raskolnikow mówił z
zapałem dalej, jakkolwiek czuł, że bardzo trudno będzie mu kontynuować rozmowę.
— Ale przepraszam, przepraszam, niechże mi pan pozwoli po części wyjaśnić... jak się to
zaczęło i... ze swej strony... choć to może jest zbyteczne, zgadzam się z panem, ale rok
temu panna ta umarła na tyfus, a ja zostałem sublokatorem, jak i przedtem; po
przeprowadzeniu się do obecnego mieszkania gospodyni powiedziała mi... powiedziała po
przyjacielsku... że jest mnie zupełnie pewna i tak dalej... ale czy nie zechciałbym złożyć jej
tego oto weksla na sto piętnaście rubli, które uważała za mój dług. Powiedziała mi wtedy,
że jak tylko złożę jej ten papier, znowu będzie mi kredytować, ile zechcę, i że nigdy,
przenigdy — to są jej własne słowa — nie wykorzysta tego, dopóki sam nie zapłacę... I
oto teraz, kiedy straciłem korepetycje i dosłownie nie mam co jeść, chce egzekwować...
Co ja mam na to powiedzieć?
137
— Wszystkie te sentymentalne szczegóły mc nas, szanowny panie, nie obchodzą —
bezczelnie uciął Ilja Pietrowicz. — Musi pan złożyć oświadczenie i zobowiązanie, a to, że
pan raczył być zakochany, i wszystkie te tragiczne trele-morele nic a nic nas nie
obchodzą.
— No, to już zbyt... bezwzględnie... — bąknął Nikodem Fomicz, siadając przy biurku i
zabierając się również do podpisywania papierów. Przykro jakoś mu się zrobiło.
— Niechże pan pisze — odezwał się sekretarz.
— Co pisać? — zapytał Raskolnikow szczególnie obceso-wym tonem.
— Ja panu podyktuję.