zbrodnia i kara.pdf

More documents

Recommendations

Info

projekcjach akceptowanych idei. Genialna intuicja artysty pozwala Dosto-jewskiemu odkryć nie tylko intelektualne, ale i najgłębsze emocjonalne motywacje toczących się sporów światopoglądowych. 14 uosiojewsKi zrewolucjonizował tradycyjny gatunek powieści, łącząc w swojej twórczości elementy powieści kryminalnej, łotrzykowskiej, psychologicznej, filozoficznej z formą spowiedzi, szkicu historycznego i hagiografii. W zdarzeniowy świat jego powieści, rozwirowany, a zarazem jakby zatrzymany w kadrze, raz po raz wdzierają się „inne światy": sny, iluminacje mistyczne, halucynacje, koszmary. Czas historyczny i czas biograficzny zostają zredukowane do „teraz" i „nagle". Te z pozoru niespójne elementy warstwy fabularnej mają swój bardziej lub mniej utajony „logiczno-nielogiczny" porządek konstruowany na zasadach estetyki dysonansu, którą na dobre odkryje dopiero wiek XX w poezji futurystycznej, powieści strumienia świadomości i różnych formach sztuki konceptualnej. Łatwo czytelne natomiast są cztery podstawowe źródła inspiracji artystycznej: rygorystyczny realizm opisowy „szkoły naturalnej", wielka tradycja romantyczna, pozytywistyczny scjentyzm i francuski socjalizm utopijny. Zbrodnia i kara przyniosła Dostojewskiemu wielki sukces. Jednocześnie uśmiechnęło się do niego szczęście osobiste. Szantażowany przez jednego z wydawców Dostojewski jeszcze przed ukończeniem Zbrodni i kary musiał w wielkim pośpiechu napisać ongiś zakontraktowaną powieść. Za radą przyjaciół skorzystał z pomocy stenografki. Tak powstała powieść Gracz. Młodziutka stenografka nazywała się Anna Snitkin. Wkrótce byli po słowie. Ślub odbył się w lutym 1867 roku. W roku 1877 Dostojewski został członkiemkorespondentem Akademii Nauk, a pod koniec życia był chętnie widywany na dworze, choć jako były więzień polityczny wciąż pozostawał pod nadzorem policji. Zmarł 28 stycznia 1881 roku w Petersburgu. Pochowano go na Cmentarzu Tichwińskim, obok grobu Wasilija Żukows-kiego. W Polsce Dostojewski zyskał popularność z pewnym opóźnieniem w stosunku do Zachodu. Pierwsze wzmianki o nim ukazały się w prasie w roku jego śmierci. Ale i w naszej 15 literaturze zadomowił się na dobre. Za niezrównanego mistrza słowa uważali go satanista Stanisław Przybyszewski i moralista Stefan Żeromski. Za czasów drugiej niepodległości tłumaczyli Dostojewskiego m.in. Barbara Beaupre, Tadeusz Kotarbiński, Leon Choromański, Józef Tretiak, Tadeusz Zagórski, Adam Grzymała-Siedlecki, Aleksander Wat, Andrzej Stawar, Julian Tuwim, Władysław Broniewski. Dziś mamy w przekładzie wszystkie dzieła Dostojewskiego, włącznie z Dziennikiem pisarza, który przetłumaczyła Maria Leśniewska, a wstępem opatrzył Ryszard Luźny. Spośród wielu inscenizacji prozy Dostojewskiego nie sposób nie odnotować tu Zbrodni i kary w krakowskim Teatrze Starym w reżyserii Andrzeja Wajdy ze znakomitymi rolami Jerzego Radziwiłowi-cza (Raskolnikow) i Jerzego Stuhra (Porfiry). Pierwszy w Polsce przekład Zbrodni i kary pióra Bolesława Londyńskiego ukazał się w 1887 roku. Danuta Kułakowska W oczach krytyki Stefan Żeromski
Jest to psychologia nadzmysłowa, choć wątpię, żeby Do-stojewski przeżył sam kryzys tego rodzaju. Tymczasem jest tam zanotowana każda myśl z taką prawdą, że niepodobna przypuścić... tworzenia. Jest to więc genialna intuicja. Straszny artyzm odgadywania myśli. Zresztą te obrazy są wstrząsające, gniotące, niemożebne do czytania. Razumichin i Dunia, jedyne typy dodatnie, zachwycają cię, czepiasz się ich z radością, bo straszno się robi, boleśnie. To nie ludzie, ale psy sparszywiałe, wyrzucone na gnojowiska. Taka Sonia — prostytutka utrzymująca ojca pijaka. Straszne! Dzienniki, t. 3, Warszawa 1964, s. 201. • Stanisław Przybyszewski A nie pomnę szczytniejszego obchodu Wigilii Bożego Narodzenia nad tę wigilijną noc, w którejśmy od wieczora do rana samego pierwszego święta jednym tchem przeczytali Winę i karę Dostojewskiego. Przez cały następny dzień nie byliśmy w stanie do siebie przemówić, zdawało nam się, że byśmy sprofanowali to olbrzymie wrażenie, jakie ten utwór na nas wywarł, gdybyśmy o nim mówili. Moi współcześni, Warszawa 1959, s. 59. Bolesław Uczeń Bourgeta (...) jest, zdaje się, pisany pod wpływem powieści Dostojewskiego Zbrodnia i kara, której zresztą do pięt nie dorasta. Od czasu, kiedy ludzkość jest ludzkością, nikt jeszcze w taki sposób nie zilustrował piątego przykazania: „Nie zabijaj!", jak zrobił to Dostojewski. Kroniki, t. 12, Warszawa 1962, s. 98. • Andrzej Strug Jasny geniusz Francji, Balzak, nazwał swe dzieło Komedią ludzką. Świat Dostojewskiego, posępnego syna ziemi rosyjskiej, nazwać by należało — Dramatem Człowieka. Dostojewski (1821-1881), w: T. Dostojewski Zbrodnia i kara, t. l, Warszawa 1928, s. XXXI. • Karol Irzykowski Gdzie jest np. dramat, który by na mnie zrobił takie wrażenie podczas pierwszego czytania, jak Raskolnikow Dostojewskiego? Notatki z życia, obserwacje i motywy, Warszawa 1964, s. 109. • Stanisław Baczyński Raskolnikow konkretnie, życiowo usiłuje zrealizować przez zbrodnię swój postulat wolności i wyższości; marząc o władzy jednostki wyższej, której „wszystko wolno", objawia równocześnie swą słabość wobec faktu dokonanej zbrodni, załamuje się w obliczu rzeczywistości, ponieważ podgryzła mu korzenie wątpliwość etyczna, sumienie. Człowiekiem silnym, przeciwstawiającym się skutecznie światu mogłaby więc być tylko jednostka bez sumienia, indywidualność aspołeczna. Literaturaw ZSRR, Kraków 1932, s. 16-17. Stanisław Orabski Raskolnikow z Przestępstwa i kary Dostojewskiego, mordujący staruszkę dla zdobycia pieniędzy, których pożąda nie dla własnego dostatku, lecz by zyskać podstawę pracy społecznej, mającej ludzkość uszczęśliwić — to nie jest w Rosji wyjątkowy okaz patologiczny (...). Młodzież rosyjska dziewiątego dziesięciolecia ubiegłego wieku szeroko i
Page 1 and 2: Fiodor Dostojewski Zbrodnia i kara
Page 3 and 4: 8 Swoje doświadczenia i przemyśle
Page 5: się obejść bez ludzi, natrętnie
Page 9 and 10: Wielekroć pisano, że epilog Zbrod
Page 11 and 12: zimmermanowski1, ale zupełnie zrud
Page 13 and 14: — Dawaj pani! — przystał niezb
Page 15 and 16: Było w nim coś dziwnego; spojrzen
Page 17 and 18: Boże święty, co by to było, gdy
Page 19 and 20: Sonia włożyła chusteczkę na gł
Page 21 and 22: Marmieładow huknął się pięści
Page 23 and 24: papierosów, ona okropnie kaszlała
Page 25 and 26: Gdy przyniosła barszcz i Raskolnik
Page 27 and 28: nawet w najgorszej sytuacji znajdzi
Page 29 and 30: zbyt zapalczywym sercu, które znam
Page 31 and 32: łaskawy, że wziął na siebie cz
Page 33 and 34: ciarki je przechodzą na samą myś
Page 35 and 36: „Czy rozumie pan, czy jest pan w
Page 37 and 38: — Mówię przecież panu: szła p
Page 39 and 40: się ostatnim groszem, jeżeli sam
Page 41 and 42: wrzeszczy jeden z nich, młody jesz
Page 43 and 44: Chłopiec obejmuje ojca za szyję,
Page 45 and 46: zbiedniała rodzina sprzedawała rz
Page 47 and 48: Raskolnikow był ogromnie poruszony
Page 49 and 50: chwila wychodziła z domu: albo pob
Page 51 and 52: „Tak chyba czepiają się myślą
Page 53 and 54: Stara, jak zawsze, była z gołą g
Page 55 and 56: ile pozwalało na to światło w ci
Page 57 and 58:
— A po co mam zostawać? — A cz
Page 59 and 60:
na jvanap
Page 61 and 62:
— Napiłbyś się herbaty? Gadaj
Page 63 and 64:
krzesła i z wyrazem jakiegoś szcz
Page 65 and 66:
można przez okno na ulicę kwicze
Page 67 and 68:
Raskolnikowowi zdawało się, że s
Page 69 and 70:
II „A jeśli rewizja się odbyła
Page 71 and 72:
postanowienie bez żadnych wahań i
Page 73 and 74:
Ale Raskolnikow wychodził już na
Page 75 and 76:
— Nikt gospodyni nie bił — ode
Page 77 and 78:
— Pieniędzy mu nie trzeba! Kpisz
Page 79 and 80:
— Źle, bracie, żeś się z same
Page 81 and 82:
otworzył drzwiczki i zaczai grzeba
Page 83 and 84:
tygodniu; raptem sześć dni je nos
Page 85 and 86:
punktu widzenia za mnie całego raz
Page 87 and 88:
tylko jeden obcy człowiek, no i dr
Page 89 and 90:
pytanie: czy zgadza, się podobny n
Page 91 and 92:
położył ręce pod głowę i zacz
Page 93 and 94:
188 jaj z,ajj_yićii — W najpowa
Page 95 and 96:
ękawiczki. Zabierał się już do
Page 97 and 98:
— Właśnie, właśnie — podchw
Page 99 and 100:
Nie wiadomo dlaczego, Raskolnikowa
Page 101 and 102:
— Nie, z pańskiego przyjaciela R
Page 103 and 104:
Raskolnikowa nagle znów ogarnęła
Page 105 and 106:
zderzyli się głowami. Przez krót
Page 107 and 108:
— Łódkę, łódkę, prędzej!
Page 109 and 110:
— Tak, pan. — Takiś ciekaw? P
Page 111 and 112:
222 u y ii LO.\*. \JYi\j ii/ni, zwi
Page 113 and 114:
226 z innych pokojów, należących
Page 115 and 116:
koszulkę; na zbyt obnażone ramion
Page 117 and 118:
Szedł powoli, bez pośpiechu, ogro
Page 119 and 120:
— Natychmiast spać — powiedzia
Page 121 and 122:
i Raskolnikow uniósł się i usiad
Page 123 and 124:
opatrznościowym, wolała nie zważ
Page 125 and 126:
swoją; chciałbym ucałować ręce
Page 127 and 128:
— Ja nawet nie wchodzę, nie mam
Page 129 and 130:
choćby i przez rok. Ja opowiadałe
Page 131 and 132:
czterdziestoletni hipochondryk zamo
Page 133 and 134:
cośmy przypuszczały, może nie by
Page 135 and 136:
— Których zdobycie tyle cię, ma
Page 137 and 138:
azie nieuchronnie nastąpi pogorsze
Page 139 and 140:
— A więc co z tym przejechanym?
Page 141 and 142:
— nie pamiętam, czy spotkałem g
Page 143 and 144:
— Mamo, pokaż mu list od Piotra
Page 145 and 146:
— A ty siadaj tutaj — zwrócił
Page 147 and 148:
— Powtarzam ci, kochana mamo, że
Page 149 and 150:
przypominać sobie każde słowo dz
Page 151 and 152:
Umilkli obaj. Razumichin był wyra
Page 153 and 154:
wilgotny odblask i niemal białe, m
Page 155 and 156:
— No, ale tę twoją ucieczkę z
Page 157 and 158:
stworzyć jest łatwo, ale z kauczu
Page 159 and 160:
muzie mezwyKii musieli i mieli obow
Page 161 and 162:
— O, to zdarza się bardzo częst
Page 163 and 164:
— Proszę, niech pan pyta — rze
Page 165 and 166:
— Tak, jest to wstrętne i poniż
Page 167 and 168:
Raskolnikow wkrótce go dogonił, l
Page 169 and 170:
1 Waterloo — miejscowość w Belg
Page 171 and 172:
drzwi, podszedł do stołu, odczeka
Page 173 and 174:
wolności słowa, zhańbiono u nas
Page 175 and 176:
Swidrygajłow dziwnie jakoś popatr
Page 177 and 178:
— przed pół godziną nie znali
Page 179 and 180:
napisać w albumie pani Pryłukowej
Page 181 and 182:
ady. Oto właśnie on, Dymitr Proko
Page 183 and 184:
— Więc co? — Powiem później.
Page 185 and 186:
— Zatem zdecydowałby się pan wp
Page 187 and 188:
Dunia była mu wprost niezbędna; n
Page 189 and 190:
wziąć i lyiKo c/eKaiem na jego pr
Page 191 and 192:
Raskolnikow zaś poszedł nad kana
Page 193 and 194:
— Biła mnie! Co pan! Boże mój,
Page 195 and 196:
— Pani mówi, że Katarzyna Iwano
Page 197 and 198:
Sonia z wahaniem podeszła do stoł
Page 199 and 200:
Milcząc, podniosła na niego oczy.
Page 201 and 202:
tak silne, że powstrzymało drżen
Page 203 and 204:
strony i usiłował usadowić Rasko
Page 205 and 206:
wcześnie, choćbym był nawet pewn
Page 207 and 208:
się wyrazić), nie domyśla się n
Page 209 and 210:
Raskolnikowowi na chwilę pociemnia
Page 211 and 212:
większej jeszcze furii. — Niech
Page 213 and 214:
— Dla niepoznaki ino... wtedy...
Page 215 and 216:
ardzo się zmieniły: wyglądał na
Page 217 and 218:
Nawet w sądzie najwyższym nie pow
Page 219 and 220:
lego zupemie niepostrzeżenie. Frzy
Page 221 and 222:
— Czy to jest ta sama Tieriebjowa
Page 223 and 224:
korzyść społeczeństwu praca, ni
Page 225 and 226:
— T-ak, nie wysłuchałam — bą
Page 227 and 228:
obowiązku uczczenia jego pamięci,
Page 229 and 230:
ślepy staruszek, były urzędnik j
Page 231 and 232:
co go pytano, choć sąsiedzi zacz
Page 233 and 234:
zapałem mówić o niewątpliwych k
Page 235 and 236:
doświadczeniem na pewno nie ryzyko
Page 237 and 238:
widzieli, i rozwinął. Był to ban
Page 239 and 240:
— Po co? Właśnie tego nie rozum
Page 241 and 242:
Sonię oszczerstwo. Przy tym towarz
Page 243 and 244:
— Uciekłam stamtąd przez głupo
Page 245 and 246:
— Przecież pan... mnie... dlacze
Page 247 and 248:
— Czy wiesz, Soniu — zaczął R
Page 249 and 250:
zjadłem, jeżeli nie przyniosła,
Page 251 and 252:
494 jcunaK jestem czfowieKiem, a me
Page 253 and 254:
Czuł znowu, że może rzeczywiści
Page 255 and 256:
matkę, zdając sobie sprawę z jej
Page 257 and 258:
— Panie szanowny, pan o niczym ni
Page 259 and 260:
Obydwaj byli jeszcze w kostiumach:
Page 261 and 262:
ani razu, nie powiedziała do mnie
Page 263 and 264:
spokojny. Dowiesz się w swoim czas
Page 265 and 266:
ozbójnikiem, a gdy poczuje już n
Page 267 and 268:
pańskiej wizyty. Kpiłem sobie wte
Page 269 and 270:
tutejszy artysta polubił go, zacz
Page 271 and 272:
533 — Nie powiem, Rodionie Romano
Page 273 and 274:
— Wybiera się pan na spacer? Wie
Page 275 and 276:
tyrolskim kapeluszu z wstążkami;
Page 277 and 278:
nie odpowiedzieć. Teraz, na przyk
Page 279 and 280:
wykupiła Marfa Pietrowna. Pan wie,
Page 281 and 282:
że zwaliłem wszystko na swój los
Page 283 and 284:
wyżej. Więc powiada, jest tu pewi
Page 285 and 286:
Wyszli z traktierni. Swidrygajłow
Page 287 and 288:
Zostawszy sam, uszedł ze dwadzieś
Page 289 and 290:
przyniesioną przez siebie siekier
Page 291 and 292:
pani pozwoli ucałować rąbek swoj
Page 293 and 294:
— I... nie możesz?... Nigdy? —
Page 295 and 296:
— No, wybieram się do Ameryki, a
Page 297 and 298:
Przyjrzawszy się uważnie temu wsz
Page 299 and 300:
przemoczeni ludzie, złorzecząc, z
Page 301 and 302:
Przyłożył lufę rewolweru do pra
Page 303 and 304:
— Nie. Uklęknij, mamo, i módl s
Page 305 and 306:
przez osiągnięcie niewspółmiern
Page 307 and 308:
— Doszedłem do wniosku, Soniu,
Page 309 and 310:
607 dziesięciu kroków od siebie n
Page 311 and 312:
łajdak Zamietow? Dlaczego on mnie
Page 313 and 314:
615 próbował się bronić. Na ost
Page 315 and 316:
plany na przyszłość. Byli pewni,
Page 317 and 318:
istnienie nigdy mu nie wystarczało
Page 319 and 320:
ozpraszały się, wojownicy rzucali
show all

zbrodnia i kara.pdf

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?