zbrodnia i kara.pdf

obowiązku uczczenia jego pamięci, „jak należy", żeby wszyscy lokatorzy, a zwłaszcza
Amalia Iwanowna, wiedzieli, że był on „nie tylko nie gorszy od nich, ale może nawet
znacznie lepszy", i żeby nikt nie ośmielał się „zadzierać nosa". Możliwe, że wpłynęła na to
owa specyficzna duma ludzi biednych, wskutek której przy pewnych ceremoniach,
obowiązujących w życiu wszystkich i każdego z osobna, wielu biedaków wyłazi wprost ze
skóry i wysupłuje ostatni zaoszczędzony grosz, żeby tylko było „nie gorzej niż u innych" i
żeby ci inni czasami ich „nie obgadali". Być może również, że Katarzyna Iwanowna
zapragnęła właśnie przy tej okazji, w chwili, kiedy zdawałoby się, że jest zupełnie przez
wszystkich opuszczona, dowieść tym „marnym i podłym lokatorom", że ona nie tylko umie
„żyć i przyjmować", ale że w ogóle nie należał jej się taki marny los, bo była wychowana
„w porządnym, ba, nawet arystokratycznym domu ojca pułkownika" nie po to, żeby samej
zamiatać i prać szmaty dzieciom po nocach. Takie paroksyzmy1 dumy i próżności
zdarzają się czasem
1 Paroksyzm — nagłe wystąpienie lub nasilenie się objawów choroby, atak.
448
najoieaniejszym i najoaraziej zgnębionym ludziom, i bywa, ze nieraz stają się ich obsesją.
Przy tym Katarzyna Iwanowna wcale nie należała do zgnębionych: okoliczności mogły ją
zabić, ale nie mogły jej zgnębić moralnie, to jest zastraszyć i złamać jej woli. Poza tym
Sonia zupełnie słusznie mówiła, że jej się rozum miesza. Nie można było wprawdzie
stwierdzić tego konkretnie i ostatecznie, ale rzeczywiście w ciągu ostatniego roku jej
biedny mózg zniósł zbyt wiele, aby to mogło pozostać bez śladu. Silnie zaawansowane
suchoty również przyczyniają się, zdaniem lekarzy, do pomieszania zmysłów.
Trunków w liczbie mnogiej i w różnych gatunkach nie było, madery również: była to
przesada, ale wino było. Poza tym: wódka i rum, piwo, wszystko w najgorszym gatunku,
ale w dostatecznej ilości. Prócz kutii były trzy czy cztery dania (w tym również bliny),
wszystko z kuchni Amalii Iwanowny, ponadto nastawiono dwa samowary, bo
projektowano po obiedzie herbatę i poncz. Zakupy poczyniła sama Katarzyna Iwanowna
przy pomocy jednego z lokatorów, marnego Polacz-ka, który Bóg wie po co mieszkał u
pani Lippewechsel. Od razu zgłosił się do Katarzyny Iwanowny na posyłki i biegał na
złamanie karku przez cały wczorajszy dzień i całe dzisiejsze rano z wywieszonym
językiem, jakby umyślnie się starał, by ten ostatni szczegół nie uszedł uwagi. Przybiegał
co chwila z każdym głupstwem do Katarzyny Iwanowny, szukał jej nawet na targu,
nazywał ją bez przerwy „panią chorążyną", aż w końcu zbrzydł jej ze szczętem, choć
początkowo twierdziła, że nie dałaby sobie rady bez tego „usłużnego i szlachetnego
człowieka". Był to bowiem charakterystyczny rys Katarzyny Iwanowny, że w pierwszym
lepszym odkrywała nagle najwspanialsze zalety i wychwalała go tak, że czasami jemu
samemu głupio było tego słuchać, zmyślała różne, nie istniejące szczegóły malujące go w
nader pochlebnym świetle i zupełnie szczerze, naiwnie sama w to wierzyła. Potem nagle
zniechęcała się, rozczarowywała, mieszała z błotem i przepędzała bez litości człowieka,
którego przed kilkoma godzinami dosłownie ubóstwiała.
15 — Zbrodnia i kara
449
-ITJHM.1ŁI 1*>JJ-»\^0