zbrodnia i kara.pdf

zachowuje się wobec niego jak wobec gościa. Siada odwrócony do niego plecami.
Zwąchali się! I to z mego powodul Z pewnością mówili o mnie, zanim tu wszedłem!... Czy
wiedzą, że byłem wczoraj w mieszkaniu? Niechby się to wszystko wreszcie skończyło!
Gdy powiedziałem, że wybiegłem wczoraj, aby wynająć mieszkanie, nie uchwycił się tej
sposobności i nie nawiązał do tego... Dobrze, że wspomniałem o mieszkaniu, że
poszedłem tam w gorączce!... Cha! Cha! Cha! Wiedzą o każdym kroku, który uczyniłem
wczoraj wieczorem! Nie wiedział o przyjeździe mojej matki!... A ta wiedźma napisała
ołówkiem datę!... Nie liczcie, nie poddam się tak łatwo! To nie są żadne dowody, to jest
czysta spekulacja! Proszę, przedstawcie mi dowody! Odwiedziny w mieszkaniu także nie
są dowodem, chyba że dowodem gorączki!... wiem, co im powiedzieć. Wiedzą czy nie
wiedzą, że byłem w mieszkaniu? Nie odejdę stąd, póki się tego nie dowiem. Po co
przyszedłem tutaj? Faktem jest, że teraz się irytuję! Tak łatwo wpadam w rozdrażnienie!
Może jednak to dobrze, należy do roli chorego... On obmacuje mnie, chce mnie
wyprowadzić z równowagi. Po co właściwie przyszedłem tutaj?"
Wszystko to jak błyskawica przebiegło mu przez głowę.
Porfiry Pietrowicz powrócił niebawem. Wyglądał na bardzo zadowolonego.
— W głowie mi się kręci po tym wczorajszym wieczorze u ciebie, bracie... jestem całkiem
rozbity — zwrócił się do Razumichina, śmiejąc się. — Czy dyskusja była interesująca?
Opuściłem was w najbardziej zajmującej chwili. Kto utrzymał się przy swoim zdaniu?
— Jasne, że nikt. Zaczęliśmy roztrząsać kwestie odwieczne i jak zwykle bujaliśmy w
obłokach. Wyobraź sobie, Rodia, na
311
jaki temat wpadli wczoraj: czy istnieje zbrodnia, czy tez nie Y Powiedziałem im, że
powariowali z tym ciągłym debatowaniem!
— Co w tym nadzwyczajnego? Po prostu kwestia socjalna — odparł roztargniony
Raskolnikow.
— Pytanie nie było w ten sposób sformułowane — zauważył Porfiry.
— To prawda — potwierdził pośpiesznie Razumichin, który zwykł był bardzo szybko się
zapalać. — Słuchaj, Rodionie, powiedz mi, jakie jest twoje zdanie, rad będę je usłyszeć.
Chciałem przy tej okazji zalać im sadła za skórę i czekałem tylko na ciebie,
zapowiedziałem im, że przyjdziesz... Najpierw była mowa o poglądach socjalistów. Znane
komunały: zbrodnia jest protestem przeciwko nienormalności ustroju społecznego i na tym
koniec, inne przyczyny w ogóle nie wchodzą w grę... i basta!
— Przedstawiasz to całkiem fałszywie! — Porfiry ożywiał się coraz bardziej i śmiał się
ciągle, widząc, jak się zaperza Razumichin.
— Innych przyczyn socjaliści nie uznają! — przerwał mu rozdrażniony Razumichin. —
Wcale nie przedstawiam tego fałszywie! Pokażę ci te wszystkie ich książki. Wszędzie
znajdziesz tam: „winę ponosi środowisko" i nic poza tym. To ich ulubiony konik! Potem
wysnuwają wnioski, że jak ustrój społeczny będzie uporządkowany i zniknie powód do
protestu, to znikną też zbrodnie, a ludzie w jednej chwili staną się prawi, pełni cnót. Ci
panowie socjaliści całkowicie pomijają w swoich rachubach naturę, ignorują ją w swoich
wywodach. Według nich ludzkość rozwija się nie w drodze powolnej ewolucji, organicznie,
by w końcu przekształcić się w normalne społeczeństwo, lecz przeciwnie, system
zrodzony w głowie jakiegoś matematyka i przewrót socjalny za jednym zamachem mają
odmienić całą ludzkość, uczynić ją prawą i bezgrzeszną z pominięciem całego procesu
organicznego, historii i ewolucji naturalnej! Stąd też ich instynktowny wstręt do historii:
„Historia,
312
puwia.ua.ja, LO sieK oezecenstw i głupoty" i wszystko tłumaczą głupotą. I dlatego też nie
znoszą żywego procesu życia: dla żywej duszy nie ma miejsca w ich systemie! Żywa
dusza domaga się życia i nie da się wtłoczyć w prawa mechaniki, żywa dusza jest
podejrzana, żywa dusza jest przesądem. Człowieka, który nadawałby się do ich systemu,