Pyeslər - Azərbaycan Milli Kitabxanası

Birinci kişi. Doxsan? Mənim nəvəmin doxsan yaşı var? Onda onunla görüşmək lazımdı... O
bilər... O bilər ki, Könül nə oldu, necə oldu?.. (Kövrəlir.) Gülüşün uşaqlarının Könüldən xəbəri
yoxdu?.. Axı, onlar bir-birini nə qədər istəyirlər!.. Istəyirdilər... Səhərdən-axşamacan bir yerdədilər!
Doğmadılar! Bir ananın qarnından çıxıblar! Bəs necə olur bu? Kimə lazımdı belə dünya? Əgər
bütün bu oyun həqiqətdirsə, bunun dedikləri doğrudursa, yaşayışın nə mənası var? Özümüz öz
başımızı aldadırıq, heç xəbərimiz də yoxdu? Bunun dedikləri doğrudursa, mən nə üçün yaşamışam?
Ikinci kişi. Bəs sizin ulu babanız nə üçün yaşayıb? Sizin xəbəriniz var ulu babanızın başqa
nəslindən? Siz də hansısa iki qardaşın, iki bacının törəməsisiz də...
Birinci kişi. Mən qohumlarımı tanıyıram! Əlimdən gələni də həmişə eləmişəm onlarçun!
Ikinci kişi. Yüz ilin, iki yüz ilin müqabilində sizin tanıdıqlarınız bir heçdi! Mən hələ min illəri
demirəm!.. Tragediya eləmək lazım deyil. Bax, siz həmişə özünüzü beləcə aldatmısız! Özünüz
özünüzü yalançı tragediyalara məruz qoymusuz! Heç nədən faciə düzəltmisiz! Özünüz özünüzü
fəlakətə salmısız! Insan gərək özü üçün yaşasın! – siz bunu başa düşməmisiz. Başa düşmədiyinizə
görə də, bunu eqoizm adlandırmısız... Siz balalarınız üçün yaşamısız, çünki primitiviydiz, çünki
əslində insan ilə heyvanın fərqi yox idi!.. Instinktlə yaşayırdız, boğazınızdan kəsib uşaqlarınıza
yedizdirirdiz. Öz həyatınız isə heç olurdu! Ömür insana bir dəfə verilir – bunu başa düşürdüz. Ancaq
orasını başa düşmürdüz ki, o ömür insanın özü üçün verilir, başqası üçün yox! Gecə-gündüz
işləyirdiz, ideologiyanız da deyirdi ki, gələcək üçün işləmək lazımdı. Gələcək isə gəlib çıxmırdı! Siz
özünüz də ideologiyanıza nifrət edirdiz, o gələcəyin gəlib çıxmadığından şikayət edirdiz, ancaq
əslində özünüz də elə həmin prinsiplə yaşayırdız. Deyirdiz ki, biz heç, uşaqlarımız xoşbəxt olsun!
Çalışaq, özümüzü öldürək, uşaqlarımızı böyüdək! Başa düşmürdüz, dərk eləmirdiz ki, uşaqlarınızın
gələcək o mücərrəd xoşbəxtliyindən sizə nə? Özünüzü qurban eləyirdiz uşaqların yolunda, sonra da
ölüb çıxıb gedirdiz...
Birinci kişi. Bəs indi uşaq böyütmürlər?
Ikinci kişi. Bizim nəsil siz deyən mənada sonuncu nəsildi. Biz sonuncu nəsilik ki, anamızı,
nənəmizi tanıyırıq... Axırıncı nəsilik ki, primitiv doğulmuşuq, yəni siz deyən kimi, anamızın
qarnından çıxmışıq... Indi uşaqları laboratoriyalar istehsal edir. Həm demoqrafik tənzim var, həm də
ki, a-zad-lıq! Ata-ana məfhumu qurtarıb daha, insan azad olub! Kompyüterlər donorları seçir,
genləri yoxlayır, hesablamalar aparır, mayalanma üçün ən yaxşı proqnozlu toxumlar ayırır. Uşaqlar
ümumi maliyyə fondlarının hesabına böyüyürlər. Sağlam, xoşbəxt insanlar olurlar. Hərə öz
sahəsində işləyir və özü üçün işləyir, başa düşdüz? Insan öz xoşbəxtliyi üçün, öz firavanlığı üçün
çalışır. Indi övlad nigarançılığı, ata-ana nigarançılığı yoxdu. Insan, nəhayət ki, dünyanı dərk edib!
Pauza.
Birinci kişi. Bütün dünya belədi?
Ikinci kişi. Əlbəttə.
Birinci kişi. Indi ana yoxdu dünyada?
Ikinci kişi. Yox. (Gülümsəyir.) Nəsli mühafizə etmək problemi həll olunub. Kompyüterlərin
seçib çağırış göndərdiyi donorlər təbiət qarşısındakı borclarını yerinə yetirirlər. Ancaq nəsli
mühafizə etmək, qorumaq instinktləri daha yoxdu. Çünki o instinktlər əslində insanın öz şəxsi
xoşbəxtliyinin, qayğısızlığının düşməni idi. Siz isə bunu başa düşmürdüz... Indi ana haqqında şerlər
də yoxdu... Bütün o primitiv hisslərin hamısı sizin zəmanədə qaldı...
Birinci kişi (fikirli). Indi ata da yoxdu?
Ikinci kişi. Yox.
Birinci kişi. Qardaş?
Pauza.
49