AC 01 2009 (PDF, 1.76 MB) - Federale Overheidsdienst Justitie

178 HOF VAN CASSATIE 19.1.09 - Nr. 43
Wat is het gevolg van deze operatie voor verweerder?
Kan hij al dan niet tegen eiser terugbetaling vorderen op grond van
vermogensverschuiving zonder oorzaak?
Indien verweerder een belanghebbende derde zou zijn, kan hij op grond van artikel
1251,3° BW genieten van een wettelijke subrogatie. Ingevolge dit artikel geschiedt
indeplaatsstelling van rechtswege ten voordele van hem die, met anderen of voor anderen
tot betaling van een schuld gehouden zijnde, er belang bij had deze te voldoen.
Maar aangenomen werd dat verweerder geen belanghebbende derde in voormelde zin
was, zodat hij niet gesubrogeerd wordt in de rechten van de schuldeiser maar hem een
eigen verhaalsrecht ten opzichte van eiser als oorspronkelijke schuldenaar toekomt.
De aard en de strekking van dit recht op verhaal wordt bepaald door de relatie die er
bestond tussen eiser en verweerder. Meer bepaald is het van belang te weten met welke
wil verweerder is opgetreden.
Indien verweerder de “animus donandi” had, de bedoeling had het geld aan eiser te
schenken, als liberaliteit, dan is er voor verweerder geen verhaalsrecht.
Indien verweerder presteerde met de “animus solvendi”, dus enkel met de bedoeling te
betalen, maar niet met de bedoeling te schenken als liberaliteit, kan verweerder zich
steunen op de “actio de in rem verso” om terugbetaling te verkrijgen van eiser.
In beide gevallen ligt dus een eigen initiatief, een eigen wil van de verarmde aan de
basis van de betaling, maar slechts in het tweede geval zal beroep kunnen gedaan worden
op de vermogensverschuiving zonder oorzaak.
De appelrechters oordelen dat door de terbeschikkingstelling van gelden de NV noch
een eigen schuld heeft willen betalen, noch uit vrijgevigheid heeft gehandeld, maar slechts
hulp heeft willen bieden aan eiser met de vanzelfsprekende gedachte dat deze de
voorgeschoten gelden zou terugbetalen. Zij nemen aan dat verweerders terecht beroep
doen op de vermogensverschuiving zonder oorzaak aangezien aan de
terbeschikkingstelling van deze gelden geen oorzaak ten grondslag lag, maar een loutere
hulpvaardigheid vanwege de NV.
Met deze overwegingen nemen zij aan dat geen donandi causa voorhanden was, maar
verweerder enkel een animus solvendi had.
Zij hebben dan ook hun beslissing dat verweerders hun vordering op de
vermogensverschuiving zonder oorzaak konden steunen, naar recht verantwoord.
Het middel kan niet aangenomen worden.
Conclusie: VERWERPING
ARREST
(A.R. C.07.0575.N)
I. RECHTSPLEGING VOOR HET HOF
Het cassatieberoep is gericht tegen een arrest, op 1 februari 2007 gewezen
door het Hof van Beroep te Antwerpen.
De zaak is bij beschikking van de eerste voorzitter van 16 december 2008
verwezen naar de derde kamer.
Raadsheer Alain Smetryns heeft verslag uitgebracht.
Advocaat-generaal Ria Mortier heeft geconcludeerd.
II. CASSATIEMIDDEL
De eiser voert in zijn verzoekschrift een middel aan.